- فصل اول: تعامل قرآن و علم 3
- اشاره 3
- رابطۀ علم و دین چگونه است؟ 4
- اول: رابطه قرآن و علم 4
- اقسام تعارض علم و دین 9
- راه کار تعارض ظاهری علم و دین 13
- فصل دوم: تعارض های ادعایی بین علم، قرآن و حدیث 18
- اشاره 18
- اول. هفت آسمان 19
- دوم: جایگاه خروج اسپرماتوزئید (صلب و ترائب) 40
- سوم: شهاب سنگ ها 57
- چهارم: زوجیت و لقاح گیاهان در قرآن و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله: 63
- پنجم: بُعد دوم شخصیت انسان در قرآن (صدر و قلب) 90
- اشاره 92
- فصل سوم: قرآن شناخت 92
- اول: نزول الفاظ و معانی قرآن بر پیامبر صلی الله علیه و آله: 93
- دوم: واقع نمایی و حجّیت تفسیر 96
- سوم: مراتب فهم قرآن 98
- چهارم: تشابه ها و تفاوت های قرآن و کتاب مقدس (تورات و انجیل) 99
- اشاره 101
- پنجم: قرآن و فرهنگ زمانه 101
- دیدگاه اول: تأثیرپذیری کامل قرآن کریم از فرهنگ عصر نزول 102
- دیدگاه دوم: قبول عناصر ثابت فرهنگ و طرد عناصر منفی 128
- اشاره 133
- فصل چهارم: قرآن شناسی 133
- چه کسی وحی را از طرف خداوند به حضرت محمد صلی الله علیه و آله نازل کرد؟ 134
- اشاره 141
- آیا وحی های جدید وحی های قبلی را تصدیق می کنند یا جایگزین آنها می شوند؟ 141
- نکاتی پیرامون نسخ 146
- برخورد قرآن با فرهنگ زمانه 147
- اشاره 147
- اشاره 147
- آیا قرآن از فرهنگ و قوانین اعراب متأثر شده است ؟ 147
- الف) قرآن و برخوردانکاری با فرهنگ های عصر خویش 148
- ب) قرآن و برخورد اثباتی با فرهنگ اعراب 150
- ج. قرآن و برخورد اصلاحی با فرهنگ اعراب 151
- آیا قرآن ناقص است یا با جزئیات کامل ؟ 154
- آیا قرآن عربی در کتاب های قبلی که غیرعربی است وجودداشته است ؟ 162
- اگر ابلیس فرشته است پس چرا گناه کرد؟ 165
- چرا قرآن از مجازات های دردناک با الفاظ بشارت آمیز یاد می کنند؟ 169
- جمع بندی و نتیجه گیری 174
- فصل پنجم: خداشناسی 176
- اشاره 176
- اشاره 177
- آیا مشرکان، الله را می پرستیدند یا خدای دیگر را؟ 177
- اقسام توحید 178
- الله و تخت و عرش کجاست ؟ 187
- آیا خدا فراموش می کند یا نه ؟ 196
- آیا غیر از خدا علم غیب می داند یا نه ؟ 204
- اشاره 204
- اقسام غیب 206
- آگاهی پیامبر و امامان از غیب 209
- اگر رحمت الهی گسترده است چرا برخی افراد را هدایت نمی کند؟ 226
- آیا خدا شرک را می بخشد؟ 234
- اگر خدا بی نیاز است چرا می آفریند؟ 244
- آیا خدا می توانست یک فرزند داشته باشد؟ 254
- آیا خدا محافظ انسان ها هستند یا فرشتگان ؟ 261
- تولد افراد ناقص الخلقه و مصیبت زده چگونه با عدل الهی سازگار است ؟ 268
- فصل ششم: معادشناسی 276
- اشاره 276
- روز آخرت نامه عمل را چگونه دریافت می کنیم ؟ 277
- اگر شراب بد است، چرا قرآن می گوید بهشتیان از شرابی لذت بخش می نوشند؟ 281
- آیا همه مسلمانان به دوزخ می روند؟ 288
- آیا حضرت مسیح علیه السّلام در جهنم خواهد سوخت ؟ 299
- آیا منکران قیامت و معاد دلیلی ندارند؟ 306
- آیا منکران نبوت فقط بشر بودن پیامبران را مانع می شمردند؟ 316
- منابع 330
- لیست آثار انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن 342
- راه های تهیۀ کتاب های انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن 345
درآمد
در این فصل به مباحث نظری رابطه قرآن و علم و احتمالات آن، تعارض ادعایی بین قرآن و علم و راهکار آن به صورت اختصاصی می پردازیم.
اول: رابطه قرآن و علم
رابطۀ علم و دین چگونه است؟
هر چند بحث ما در مورد قرآن و علوم تجربی است، اما ناچاریم بحث را به طور عام که شامل همه مباحث دینی شود (رابطه علم و دین) مطرح کنیم و مطلب را محدود به دین، یا کتاب خاص نکنیم، ولی در پایان به نتیجه ای مطابق با رابطه ی قرآن با علم، دست پیدا خواهیم کرد. هر چند این یک بحث گسترده است و خود می تواند موضوع یک کتاب، قرار گیرد، ولی ما به طور اختصار، در حدی که بتواند در این بحث راه گشا باشد به آن می پردازیم.
مقدمه، در طول اعصار و قرون متمادی، دانشمندان دینی و عالمان از هم جدا نبودند و گاه یک نفر، فیلسوف، متکلم، شاعر، ادیب، فقیه و پزشک بود؛ پس نتیجه علمی این شیوه، اختلاط علوم و موضوعات آن ها و گاهی اظهار نظر هر کدام، به جای دیگر بود.
کم کم با گذشت زمان، علوم و فلسفه، از دین جدا شدند، ولی حوزه های مشترک و مختص هرکدام معین نشد و رابطه دقیق آن ها در هاله ای از ابهام، قرار گرفت و این بود که دانشمندان مختلف (فلاسفه، متکلمان، مفسران و دانشمندان علوم تجربی) سعی کردند تا مرزبندی دقیق علوم تجربی، با دین را روشن کنند و در این راه، زحمات فراوان کشیده شده و نظرات گوناگون داده شد و بعضی با دلسوزی و داعیه نجات فلسفه یا دین یا علوم تجربی وارد میدان شدند. ما به طور اختصار نظریات آن ها را بررسی خواهیم کرد. در رابطه علم و دین باید دو مبحث از همدیگر مجزا شود: