شبهات جدید صفحه 96

می گویند ربطی به قرآن ندارد که از طرف خدا نازل شده تا پیامی برای مردم با واسطه پیامبر و با واژه «قل» می گوید، به عبارت دیگر مولوی با خود سخن می گوید نه اطراف دیگری ولی پیامبر صلی الله علیه و آله براساس آیات مکرر از طرف دیگری سخن می گوید. پس سخن او کشف و شهود شخصی نیست و در هیچ جای قرآن به تصریح نیامده است که قرآن از محمد صلی الله علیه و آله یا نفس محمد و میوه پیامبر و محصول قوه خیال اوست بلکه از آیات فوق استفاده می شود که استناد محتوا و الفاظ قرآن به پیامبر صلی الله علیه و آله صحیح نیست.

دوم: واقع نمایی و حجّیت تفسیر

یکی از ویژگی های زبان قرآن، واقع نمایی آن است، چون در قرآن باطل (دروغ و امور خلاف واقع و بیهوده) راه ندارد(1). بلکه قرآن سخن حق است(2) که مطابق واقع است. اما آیا تفسیرهایی که مفسران قرآن استنباط می کنند، همیشه حق و مطابق واقع است؟ آیا با توجه به آیات متشابه وناسخ و مباحث پیچیده ای که در قرآن وجود دارد، تفسیر مفسران معتبر و حجت است؟

پاسخ این پرسش روشن است، چرا که ما در طول تاریخ شاهد خطاهای مکرر مفسران در فهم و تفسیر قرآن بوده و هستیم، و اصولاً خطاپذیری، لازمه فکر بشری است و منحصر به علم تفسیر نیست بلکه در تمام علوم بشری جاری است. و به غیر از معصومان، همه ی انسان ها در معرض لغزش و خطا هستند. پس نمی توان گفت که همه برداشت های یک مفسر مطابق واقع و حق و بدون خطاست(3) ولی نمی توان برداشت و استنباطی که طبق ضوابط علمی انجام شده را بدون دلیل تخطئه کرد. بلکه به صورت طبیعی، دستگاه

1- (1) (لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ)؛ (فصلت/ 42).
2- (2) (وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ)؛ (اسراء/ 17).
3- (3) برخی صاحب نظران معاصر نیز بدین مطلب تصریح کرده اند (نک: روش شناسی تفسیر قرآن، بابائی و دیگران، ص 41).