آنگاه که فعالیت های فرهنگی پوچ می شود صفحه 293

1- «مثنوی معنوی»، دفتر اول، ابیات 3500 به بعد.

پس چنانچه ملاحظه می فرمایید برای ارتباط و شهودِ حقایق راه خاصی را باید طی کرد تا نتیجه مطلوب حاصل آید و انسان دائماً بتواند با عالَم معنا عهد خود را تازه نگهدارد. حال اگر علم بخواهد این توجه را از انسان بگیرد آن علم و آن عقل حجاب اکبر است، چون آن علم و آن عقل پیوند مرا با خداوند در حجاب برده و بین دنیا و آخرت، و بین خدا و مخلوق، یک نحوه دوگانگی به وجود آورده است. و لذا مولوی در نقد این عقل در شعر بالا فرمود:

هست ازل را و ابد را اتحاد

عقل را ره نیست سوی افتقاد

طبق روایت مطرح شده، «زید» علمی دارد که او را تا حضور برزخ و قیامت می برد، حال هرکاری و هر علمی که حجاب این حضور شود ظلمات است و نه نور.

پرواز با دل

7- آیت الله جوادی«حفظه الله تعالی» در شب قدر فرمودند:

«شب قدر یعنی شبی که «خیرٌ مِنْ اَلفِ شهر» از هزار ماه برتر است، ولی «وَ ما اَدْراکَ مَا لَیلَهُ الْقدر» چه می توانی درک کنی از شب قدر؟ اگر فهمیدن آن مشکل است، پیداکردن آن مشکل تر است، منتها اگر کسی با «مفهوم» انس گرفت، درک این معانی برای او مشکل است... عقل نمی تواند بفهمد یک شبه می شود ره صدساله رفت. عقل با مفهوم و برهان و استدلال کار دارد. از عمیق ترین برهان تا سطحی ترین دلیل، همه را عقل می تواند درک کند. اما پرکشیدن، دیدن، همین جا که نشسته است بهشت را ببیند، همین جا که نشسته است جهنم را ببیند، ناله جهنمی ها را بشنود، این نه کار دست و پا و چشم و گوش است، نه کار عقل، این کار دل است. این کار در درون انسان ها تعبیه شده است. هیچ کس با «دانایی» به جایی نرسید تا علی بن ابی طالب علیه السلام در باره آن ها بفرمایند؛ «فَهُمْ وَالْجَنَّهُ کَمَنْ قَدْ رَاها فَهُمْ فیها مُنَعِّمُون»؛(1) آن ها همین حالا که در دنیا نشسته اند، دارند بهشت را می بینند و از نعمت های آن بهره مند می شوند. هرکس به این مقام رسید از «دارایی» که خواجه انصاری می گوید رسید، نه از دانایی. یعنی با مفهوم نمی شود بهشت را دید، با دل می شود بهشت را دید. در دیار دل، این معارف