آنگاه که فعالیت های فرهنگی پوچ می شود صفحه 49

فاجعه محرومیت از ارتباط با وجودِ حقایق عالم را نفهمد، وقتی خیلی خوب هم برایش سخن گفتی، از افق خودش یک حرفی می زند که متوجه می شوی تمام حرف هایت هدر رفت و معلوم می شود هیچ وجه از وجوه سخن شما را متوجه نمی شود. زبان علم حصولی اگر نظر به رؤیت حضوری نداشته باشد، بیشتر بازی دادن همدیگر است، چون گفتارهایی است که به هیچ حقیقتی اشاره ندارد - فراموش نفرمایید که خدای حصولی حقیقت نیست بلکه خدای حضوری حقیقت است- گفتارهایی که اشاره به حقایق یقینی ندارند، نه تنها همدلی بین گوینده و مخاطب به وجود نمی آورند، بلکه روح شنونده را در میان الفاظ پراکنده، حیران می کنند.

بشر دینی به دور از معضل های جهان امروز

زبان از دست رفته ای را که اشاره به حقیقت داشت، می توان با برگشت به «خداداری» به جای «خدادانی» احیاء نمود و از ورطه هلاکت باری که رابطه انسان با حقایق را از بین برده است، نجات یافت. زبانی که اشاره به حقیقت دارد با واژه های مخصوص به خود به سر می برد، چون به قول حافظ انسان در آن حالت، ساکنِ درگه پیر مغان است:

آن روز بر دلم درِ معنی گشوده شد

کز ساکنان درگه پیر مغان شدم

ولی بشر مدرن با واژه هایی به سر می برد که حکایت از به بن بست رسیدن او دارد، این واژه ها در تاریخ تفکر توحیدیِ ما اصلاً مطرح نبوده است، این زبان و این واژه ها به چیزهایی اشاره می کند که نشان می دهد بشر به حال جدیدی وارد شده است. عبارات؛ «امیال فرو نشسته»، «آرزوهای پس زده»، «رؤیاهای سنگ شده»، «وعده های طلایی که به ثمر نرسیده»، «شناسایی های بی نتیجه»، «بشری که بال های غول آسایش مانع پروازش شده»، «برهوت زندگی» ... این قبیل واژه ها و جملات، خبر از نیستی یک نسل می دهد و همگی انعکاس روحی است که با حقیقت روبه رو نشده و زندگی خود را مشغول «مفاهیم» کرده است. به عبارت دیگر این ها قصه روح بشر نومینالیست یا اعتبار زده است که برای «معانی» هیچ حقیقت باطنی قائل نیست، ولی با این همه هنوز کارد به استخوانش نرسیده است. واژه نیهیلیسم یا پوچ گرایی بیان کننده احوال چنین روزگاری است. واژه نیهیلیسم را به سرعت برای خود معنا نکنید، چون این واژه یک لغت نیست، بازگوکننده احوال یک تمدن است. ما در فرهنگ دینی خودمان