تاریخ تحلیلی آندلس صفحه 196

9. تصوف

تصوف آندلسی در پایان قرن سوم هجری با ابن مَسَّرَه (م315ه) و مریدان او آغاز شد؛ تصوف بعد از او به وسیله ابن عریف و ابن قسی در چارچوب مکتب مسرّی تداوم یافت. (1) قفطی و ابن ابی اصیبعه، ابن مَسَرّه را «فیلسوف باطنی» دانسته اند؛ ابن مَسَرّه، «علم الحروف» را به عنوان شاهراهی برای کسب حقایق مابعدالطبیعی می دانست.

احیای «مکتب المریه» در قرن پنجم هجری، نشانِ تجدید حیات تصوف در آندلس و احیای مجدد اندیشه ابن مَسَرّه است. ابوالعباس ابن عریف، ابوبکر میورقی و ابن برّجان، سه نماینده اصلی «مکتب المریه» یعنی: نخستین، رایج ترین و شاخص ترین مذهب تصوف در آندلس بودند.

محققینی که منشأ تصوف آندلسی را به ایران ساسانی رسانده اند، آندلس را بهترین بستر مناسب برای به ثمر نشستن نهال تصوف معرفی کرده اند.

معاصر این مَسَرّه که به عنوان بانی تصوف آندلسی از او یاد شده، چند صوفی بزرگ ایرانی در آندلس اقامت گزیدند؛ ابراهیم دیلمی و عبدالله جوینی از جمله این افراد بودند. (2)

10. تاریخ و جغرافیا

دانش تاریخ نگاری در آندلس توسط احمد بن محمد رازی، مورخ ایرانی و آندلس اسلامی پایه گذاری و آغاز گردید او مورخ رسمی دربار حَکَم دوم اموی محسوب می شد؛ رازی، کتابی در تاریخ بزرگِ آندلس، بر اساس منابع موجود در بایگانی های پادشاهی ساسانی ایران تدوین نمود؛ (3) وی هم چنین کتابی را با عنوان «مسالک آندلس و وصف قرطبه» نوشت؛ بعدها، آثار رازی و پسر او عیسی، در تاریخ و جغرافیا، به منبع مشترکی برای همه مورخان و جغرافی دانان اسپانیا تبدیل گردید.

استمرار علوم و معارف اسلامی در دوره ملوک الطوایف

فروپاشی دولت اموی و تشکیل دولت های «ملوک الطوایف»؛ مانع از استمرار و رشد علوم

1- (1) . آداس، ترجمه رضوانی، عرفان آندلس و ظهور ابن عربی، میراث اسپانیای مسلمان، ج2، ص504.
2- (2) . ابن فرضی، تاریخ علمای آندلس، ج1، ص666.
3- (3) . شفا، ایران در اسپانیای مسلمان، ص439-441.