- سخن ناشر 1
- مقدمه مؤلف 3
- اشاره 5
- 1- واژه آندلس 5
- محدوده جغرافیایی 7
- شهرهای اسلامی در آندلس 9
- اشبیلیّه 11
- قرطبه 13
- استجه 14
- قرمونه 14
- طلیطله 15
- بلنسیه 16
- مرسیه 18
- سرقسطه 19
- تُطیلَه 20
- لارده 21
- طرطوشه 21
- طرّکونه 21
- قسطلونه 22
- دانیه 23
- اوریوله 24
- ألش 24
- لَقَنْتْ 24
- قرطاجنه 25
- غرناطه 26
- وادی آش 27
- جیّان 27
- بیّاسه و ابدّه 28
- ارشدونه 29
- مالَقَه 29
- لورقه و بسطه 29
- مَربَّله 30
- حصن جبل فاره 30
- المُنَکَّب 30
- المَریَّه (مرآه البحر) 31
- رُنْده 31
- الجزیره الخضراء یا جزیره ام حکیم 32
- طریف 32
- جبل الطارق 32
- شریش 33
- بنبلونه 34
- بُرْغُشْ 34
- بلد الولید 35
- شقوبیه 35
- مجریط (مادرید) 35
- وادی الحجاره (مدینه الفرج) 35
- شنت یاقب (شنت یاقو) 36
- لیون 36
- سمّوره 37
- أوقییدو 37
- کوادنجا 37
- مارده 38
- لبله (لبله الحمراء) 38
- بطلیوس 38
- شلب 39
- شنتمرّیه یا فارو 39
- اشبونه 40
- باجه 40
- یابره 40
- شِنْتَره 41
- شنترین 41
- جزایر آندلسی مدیترانه 42
- برشلونه (بارسلون) 42
- نگاهی اجمالی به تاریخ اسپانیا پیش از فتح 44
- انحطاط گوت ها 46
- موسی بن نصیر 51
- اشاره 51
- 2- ورود اعراب به آندلس 51
- دوره والیان اموی آندلس- (92ه.- 138ه/711م-756م) 55
- تشنج در انتخاب والیان آندلس 59
- لشگر یزید در آندلس 61
- ابوالخطّار و اتحاد موقت اعراب 63
- چکیده 65
- نتایج «فتح آندلس» 66
- پرسش 67
- منابع، برای مطالعه بیشتر 68
- اشاره 70
- 3- سیاست امویان در آندلس 70
- صمیل زمینه ساز استقرار امویان در آندلس 73
- عبدالرحمن اموی از شام تا آندلس 77
- چکیده حوادث دوره والیان آندلس 80
- نتایج دوره والیان در آندلس 82
- سؤالات دوره والیان 83
- منابع بیشتر دوره ولاه 84
- 4- عبدالرحمن و انحصار قدرت 85
- 5- شورش های دوره عبدالرحمن اول 90
- اشاره 90
- تصفیه خونین اعراب اشبیلیّه 91
- 6- عملیات نظامی در شمال آندلس 94
- اشاره 94
- دولت عباسی شارلمانی و امویان آندلس 95
- 7- هشام بن عبدالرحمن الرضا 99
- بحران جانشینی 99
- اشاره 99
- سومین عادل بنی امیه!! 101
- صوائف زمان هشام 101
- 8- حَکَم بن هشام (حَکَمِ اوّل) 103
- اشاره 103
- تصفیه خونین طلیطله- (واقعه حفره) 104
- حَکَم ربضی 105
- غزوات خارجی حکم 107
- 9- عبدالرحمن بن حکم بن هشام (الاوسط ) 109
- اوج خلافت اموی 109
- شورش های ثغر الاوسط 110
- غزوات خارجی عبدالرحمن اوسط (صوائف) 112
- 10- محمد بن عبدالرحمن 116
- اشاره 116
- شورش ابن مروان جلیقی 118
- شورش ابن حفصون 120
- 11- خلافت منذر بن محمد 123
- شیوع اضطراب آندلس 125
- 12- خلافت عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن بن حکم 125
- اشاره 125
- 13- خلافت عبدالرحمن بن محمد (الناصرلدین اللّه) 131
- شیوع نفاق و فتنه در آندلس 131
- اشاره 131
- جنگ های الناصر 132
- غزوه پنپلونه 135
- ناصر و ادریسیان 137
- الف) مناسبات با دولت های اروپایی و شمال آندلس 139
- 14- روابط خارجی دولت امویان آندلس 139
- ب) روابط دولت اموی با بیزانس 142
- ج) روابط دولت اموی آندلس با فاطمیان 143
- اشاره 146
- 15- حَکَم بن عبدالرحمن (المستنصربالله) 146
- حَکَم و سلطه امویان بر مغرب اقصی 148
- 16- هشام بن حکم و آغاز انحطاط دولت اموی 151
- اشاره 151
- منصور 151
- دولت بنی عامر 154
- 17- محمد بن هشام بن عبدالجبار 158
- اشاره 162
- 18- آشوب بربرها (الفتنه البربریه) 162
- بازگشت مهدی به خلافت 163
- خلافت دوم هشام (المؤید) بن حکم بن عبدالرحمن 164
- دومین دوره حکومت سلیمان بن حکم 165
- اشاره 167
- 19- فروپاشی دولت اموی 167
- مرتضی مروانی 168
- 20- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره امویان 172
- اشاره 172
- سازمان دولت 175
- تأسیسات در دوره اموی در آندلس 176
- علوم و معارف در آندلس 178
- استمرار علوم و معارف اسلامی در دوره ملوک الطوایف 196
- چکیده دوره امویان آندلس (138-422ه) 198
- پرسش 203
- نتایج «دوره حکومت امویان در آندلس» 203
- منابع، برای مطالعه بیشتر 205
- 21- ملوک الطوایف؛جنگ احزاب 207
- اشاره 207
- دولت بنی حمود 209
- دولت علی بن حمود در قرطبه 210
- یحیی بن علی بن حمود 211
- بازگشت امویان 212
- ادریس بن علی بن حمود و سقوط بنی حمود 214
- دولت بنی جهور در قرطبه- (422-462ه) 215
- سقوط بنی جهور 216
- 22- بزرگ ملوک الطوایف؛ بنوعبّاد 218
- اشاره 218
- جانشینان ابن عبّاد 220
- دولت بنی هود در سرقسطه (481-504ه) 221
- سلیمان بن هود 222
- دولت بنی افطس، بنو مسلمه (413-478ه) 224
- دولت بربری غرناطه (403-483ه) در جنوب آندلس 225
- دولت بنی ذوالنون در طلیطله (400- 478ه) در ثغر اوسط 226
- دولت بنی رزین (403-497ه) 227
- چکیده دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 228
- نتایج دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 230
- پرسش 231
- منابع، برای مطالعه بیشتر 232
- 23- مرابطین 233
- اشاره 233
- سقوط طلیطله 234
- استمداد ملوک الطوایف از مرابطین 236
- نبرد زلاّقه 238
- پایان دوره اول ملوک الطوایف 240
- جنگ اقلیش 243
- شورش مریدین 245
- شورش قرطبه 246
- دوره دوّم ملوک الطوایف 247
- چکیده دوره مرابطین در آندلس 248
- نتایج دوره حکومت مرابطین در آندلس 250
- پرسش 251
- منابع، برای مطالعه بیشتر 252
- 24- موحدین و استمرار وحدت سیاسی مغرب و آندلس 253
- اشاره 253
- پیروزی الْارک و شکست العِقاب 256
- آغاز دوره سوم ملوک الطوایف آندلس 258
- چکیده دولت موحدین در آندلس 261
- نتایج حکومت موحدین در آندلس 263
- پرسش 264
- منابع، برای مطالعه بیشتر 265
- 1- علوم دینی 266
- 25- علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی 266
- اشاره 266
- 2- فلسفه و کلام 267
- 3- تصوف 269
- 4- ادبیات 270
- 5- تاریخ و جغرافیا 271
- هنر خوش نویسی 272
- چکیده علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر مرابطین و موحدین 273
- نتایج عصر مرابطین و موحدین 273
- پرسش 274
- منابع، برای مطالعه بیشتر 275
- 26- آخرین دوره حکومت مسلمین در آندلس 277
- دولت بنی نصر در غرناطه 277
- بنی الاحمر و هجوم دولت های مسیحی 278
- محمد فقیه و جهاد با قشتاله 280
- انحطاط دولت غرناطه 283
- الایسر 286
- سقوط غرناطه 287
- چکیده دولت بنی نصر در غرناطه636-897ه./1238-1492م. 289
- نتایج حکومت غرناطه در آندلس 291
- پرسش 292
- 27- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره بنی احمر 293
- اشاره 293
- معارف اسلامی 294
- پرسش 297
- نتایج 297
- چکیده فرهنگ و تمدن در دوره بنی احمر (آخرین ایام آندلس) 297
- منابع، برای مطالعه بیشتر 298
- اشاره 299
- 28- علل سقوط آندلس 299
- الف) علل اصلی سقوط آندلس 302
- مراحل جنگ های صلیبی بر مبنای باز پس گیری آندلس 324
- ب) سقوط نهایی آندلس 324
- بازپس گیری آندلس 325
- پس از باز پس گیری 334
- منابع، برای مطالعه بیشتر 338
- 29- تاریخ تشیع در آندلس 339
- 30- سقوط خلافت در قرطبه و ظهور دولت بنی حمود، 341
- اشاره 341
- علی بن حمود 343
- علی بن حمود، خلیفه حاکم قرطبه 345
- قاسم بن حمود 346
- پایان سرگذشت قاسم بن حمود 348
- بازگشت دوباره قاسم به قرطبه 348
- المستکفی بالله 349
- خلافت المستظهر 349
- ابن شهید و ابن حزم در دربار بنی حمود 350
- ادریس اوّل 351
- حسن بن یحیی حمودی و یحیی بن ادریس 354
- ادریس دوّم 355
- محمّد اوّل 357
- محمد بن قاسم 358
- خلافت دوباره ادریس دوّم 359
- ادریس سوّم 359
- محمّد دوّم 360
- محمّد بن قاسم بن حمود 360
- قاسم بن محمد حمودی 362
- ضمائم 365
- تصاویر 374
- فهرست منابع 391
- اشاره 391
- منابع لاتین 393
- مجلات 393
لارده
-1
لارده از مراکز «ثغر اعلی» در بخش شرقی و پایتخت سرقسطه بوده است؛ از آثار باقیمانده در لارده، بنای «الحصن» (2) می باشد؛ نظام آبیاری در لارده، هم چنان به شکل سنتی آندلس دوره اسلامی حفظ شده است. (3)
این شهر در کنار رود «شیقر»، که از سرزمین «جلیقیّه» سرچشمه می گیرد (4) قرار دارد؛ فراوانی تولید کتان در لارده معروف است و نیز از بستر رودِ آن، براده های طلای خالص به دست می آید. (5)
طرّکونه
-6
طرکونه در پنجاه مایلی لارده، شهر باستانی در ساحل دریای شامی است؛ رود «علاّن» از این شهر سرچشمه می گیرد و به رودخانه بزرگ أبرُه (رود طرطوشه) می ریزد. (7) این شهر به وجود چشم گیر آثار عجیب باستانی معروف بوده است. (8)
محراب سنگی داخل کلیسای جامع شهر که خطوط کوفی به تاریخ 349ه. در اطراف آن وجود دارد از آثار اسلامی باقیمانده در این شهر است. (9)
طرطوشه
-10
طرطوشه شهری است در پنجاه مایلی طرّکونه و متصل به بلنسیه در ساحل رود «ابره» که با عبور از ولایت ارجون به دریای «شامی» می ریزد؛ این شهر در دامنه کوهستانی قرار
1- (1) . Lerida.
2- (2) . EL CASTILO.
3- (3) . عنان، الآثار والبقایا الآندلسیه فی اسبانیه والبرتغال، ص116.
4- (4) . حمیری، الروض المعطار، ص507.
5- (5) . همان، ص507.
6- (6) . Tarragona.
7- (7) . یاقوت حموی، معجم البلدان، ج4، ص32.
8- (8) . ارسلان، الحلل السندسیه فی الاخبار و الآثار الآندلسیه، ج2، ص189، 190.
9- (9) . عنان، الآثار والبقایا الآندلسیه فی اسبانیه والبرتغال، ص120.
10- (10) . Tortosa.