تاریخ تحلیلی آندلس صفحه 215

بعد از مرگ محمد بن قاسم، بربرها با پسر او محمد بن محمد بن قاسم بیعت کردند. (1) در عهد او حکومت حسنیین به جزیره خضرا محدود شد و سرانجام ابن عبّاد، جزیره خضرا را از سوی خشکی و دریا محاصره کرده و به دولت «بنی حمود» خاتمه داد.

دولت بنی جهور در قرطبه- (422-462ه)

به دنبال دومین خلع هشام، جماعت بزرگان قرطبه تصمیم به محو خلافت اموی گرفته و تصمیم درباره اداره قرطبه را به شورایی از بزرگان شهر سپردند؛ بدین ترتیب مردم امور پایتخت به شیخ الجماعه ابی الحزم جهور بن محمد از خانواده های وزارت سپرده شد؛ (2) ابن عِذاری تصریح می کند که با این اوضاع قرطبه، مسئله وزارت از بین رفت و از بین رفتن شأن خلافت، باعث شد تا مردم به جماعت (3) روی آورند (4) و این مطلب نوعی تناقض را در اندیشه سیاسی جامعه آندلس پدید آورد و اتحاد مردمی در آندلس را که اختلافات مذهبی، سیاسی، اجتماعی بر آن حاکم شده بود، ناممکن شده و فروپاشی امویان را قوت بخشید.

جهور بن جهور، از موالی عرب آندلس که سال ها استبداد و حکومت فردی را تجربه کرده بودند. نوعی جمهوری را به وجود آورد (5) که بیشتر از چند دهه دوام نیاورده و دامنه نفوذ آن نیز از شهر قرطبه فراتر نرفت. (6)

ابوالحزم از خانواده های ریشه دار آندلس بود که اجداد او همراه بلج بن بشر در اواخر قرن دوم هجری وارد آندلس شده بودند؛ این شخص به خاطر پیشه کردن شیوه اعتدال در قرطبه مورد توجه عوام و خواص قرطبه قرار گرفت و مردم، امور قرطبه را در قالب شورا به او سپردند و او از این راه، قلوب مردم قرطبه را متوجه خود ساخت و به اصلاحات اقتصادی، اجتماعی و نظامی دست زد و کوشید تا عناصر جنگجوی قرطبه، بربرها و دیگران را مهار

1- (1) . همان، ص142.
2- (2) . به ضمائم، ضمیمه شماره 3 مراجعه شود.
3- (3) . ابن خلدون از جهور بن محمد به عنوان رئیس الجماعه نام برده است؛ ر.ک: ابن خلدون، العبر، ج7، ص343.
4- (4) . ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج8، ص106؛ بیضون، الدوله العربیه فی اسبانیه، ص346.
5- (5) . بیضون، الدوله العربیه فی اسبانیه، ص357.
6- (6) . ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج8، ص107، 108.