تاریخ تحلیلی آندلس صفحه 294

هجری در کتاب «المعیار المقرب و الجامع عن فتاوای اهل افریقیّه و الآندلس و المغرب» جمع کرد؛ ریاست عالی قضات با «قاضی الجماعه» بود؛ در دوره بنی احمر، هم چنین از فقها اهمیت خاصی برخوردار شدند و مقامی والا یافتند.

سپاه غرناطه، متشکل از رجال آندلس و فِرَقِ بربر، معروف به «جند الغزاه» بود؛ از جمله مناصب نظامی، این عصر منصب «مشیخه الغزاه» بود که دولت «بنی مرین» در غرناطه تأسیس کرد و یکی از امرای مرینی به دلیل حضور نیروهای مرینی در سپاه غرناطه آن را به عهده می گرفت؛ (1) «شیوخ الغزاه مغربی» از جایگاه خاصی نزد سلطانِ غرناطه برخوردار بودند.

پیشگامی در تأسیس «مدارس شرقی» در آندلس را به دولت غرناطه نسبت داده اند؛ «بنی احمر» مدارس متعددی تأسیس کردند، معروف ترین آنها، «مدرسه نصریه» بود که توسط حاجب رضوان به سال 750ه/1349م تأسیس شد؛ (2) حجم عظیمی از آثار علمی در مراکز آموزش دوره «بنی نصر» در غرناطه تولید و نگه داری می شد؛ در کتاب سوزی غرناطه بعد از سقوط، به روایتی، فقط یک میلیون کتاب عربی سوخته شد.

معارف اسلامی

در دوره «بنی نصر» تصوّف به دلیل اوضاع متشنج جامعه اسلامی و نگرانی ناشی از هجوم دائم نیروهای مسیحی به اراضی مسلمانان، رواج چشم گیری یافت؛ (3) اباالحسن علی بن عبدالله اللمیری الششتری، از جمله متصوفه غرناطه بود که آثاری اساسی در تصوّف از خود به جا گذاشت؛ او برای جنگ با مسیحیان، به دمیاط مصر رفت و در آن جا رباطی ساخت و در «نبرد صلیبی» با لوئی نهم به سال 647ه. شرکت کرد. (4)

در نثر و شعر، دوره «بنی احمر» را می توان اوج پیشرفت ادبیات آندلس، به ویژه در زمینه نثر فنی اداری دانست؛ عصر سلطان ابو الحجاج یوسف بن اسماعیل (733 - 755ه) و پسر او الغنی

1- (1) . ابن خلدون، العبر، ج7، ص374؛ طوخی، مظاهر الحضاره الاسلامیه فی عصر بنی الاحمر، ص224.
2- (2) . ابن خطیب، الاحاطه فی اخبار غرناطه، ج 1، صص 516، 517.
3- (3) . طوخی، مظاهر الحضاره الاسلامیه فی عصر بنی الاحمر، ص344.
4- (4) . مقرّی تلمسانی، نفح الطیب، ج2، ص84؛ دو جلد از نفح الطیب به ابن خطیب اختصاص یافته است.