- سخن ناشر 1
- مقدمه مؤلف 3
- 1- واژه آندلس 5
- اشاره 5
- محدوده جغرافیایی 7
- شهرهای اسلامی در آندلس 9
- اشبیلیّه 11
- قرطبه 13
- قرمونه 14
- استجه 14
- طلیطله 15
- بلنسیه 16
- مرسیه 18
- سرقسطه 19
- تُطیلَه 20
- طرطوشه 21
- لارده 21
- طرّکونه 21
- قسطلونه 22
- دانیه 23
- اوریوله 24
- ألش 24
- لَقَنْتْ 24
- قرطاجنه 25
- غرناطه 26
- جیّان 27
- وادی آش 27
- بیّاسه و ابدّه 28
- لورقه و بسطه 29
- مالَقَه 29
- ارشدونه 29
- المُنَکَّب 30
- حصن جبل فاره 30
- مَربَّله 30
- المَریَّه (مرآه البحر) 31
- رُنْده 31
- الجزیره الخضراء یا جزیره ام حکیم 32
- طریف 32
- جبل الطارق 32
- شریش 33
- بنبلونه 34
- بُرْغُشْ 34
- وادی الحجاره (مدینه الفرج) 35
- بلد الولید 35
- شقوبیه 35
- مجریط (مادرید) 35
- شنت یاقب (شنت یاقو) 36
- لیون 36
- کوادنجا 37
- سمّوره 37
- أوقییدو 37
- لبله (لبله الحمراء) 38
- مارده 38
- بطلیوس 38
- شلب 39
- شنتمرّیه یا فارو 39
- یابره 40
- باجه 40
- اشبونه 40
- شِنْتَره 41
- شنترین 41
- برشلونه (بارسلون) 42
- جزایر آندلسی مدیترانه 42
- نگاهی اجمالی به تاریخ اسپانیا پیش از فتح 44
- انحطاط گوت ها 46
- اشاره 51
- موسی بن نصیر 51
- 2- ورود اعراب به آندلس 51
- دوره والیان اموی آندلس- (92ه.- 138ه/711م-756م) 55
- تشنج در انتخاب والیان آندلس 59
- لشگر یزید در آندلس 61
- ابوالخطّار و اتحاد موقت اعراب 63
- چکیده 65
- نتایج «فتح آندلس» 66
- پرسش 67
- منابع، برای مطالعه بیشتر 68
- 3- سیاست امویان در آندلس 70
- اشاره 70
- صمیل زمینه ساز استقرار امویان در آندلس 73
- عبدالرحمن اموی از شام تا آندلس 77
- چکیده حوادث دوره والیان آندلس 80
- نتایج دوره والیان در آندلس 82
- سؤالات دوره والیان 83
- منابع بیشتر دوره ولاه 84
- 4- عبدالرحمن و انحصار قدرت 85
- اشاره 90
- 5- شورش های دوره عبدالرحمن اول 90
- تصفیه خونین اعراب اشبیلیّه 91
- اشاره 94
- 6- عملیات نظامی در شمال آندلس 94
- دولت عباسی شارلمانی و امویان آندلس 95
- 7- هشام بن عبدالرحمن الرضا 99
- بحران جانشینی 99
- اشاره 99
- سومین عادل بنی امیه!! 101
- صوائف زمان هشام 101
- 8- حَکَم بن هشام (حَکَمِ اوّل) 103
- اشاره 103
- تصفیه خونین طلیطله- (واقعه حفره) 104
- حَکَم ربضی 105
- غزوات خارجی حکم 107
- 9- عبدالرحمن بن حکم بن هشام (الاوسط ) 109
- اوج خلافت اموی 109
- شورش های ثغر الاوسط 110
- غزوات خارجی عبدالرحمن اوسط (صوائف) 112
- اشاره 116
- 10- محمد بن عبدالرحمن 116
- شورش ابن مروان جلیقی 118
- شورش ابن حفصون 120
- 11- خلافت منذر بن محمد 123
- اشاره 125
- 12- خلافت عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن بن حکم 125
- شیوع اضطراب آندلس 125
- شیوع نفاق و فتنه در آندلس 131
- 13- خلافت عبدالرحمن بن محمد (الناصرلدین اللّه) 131
- اشاره 131
- جنگ های الناصر 132
- غزوه پنپلونه 135
- ناصر و ادریسیان 137
- الف) مناسبات با دولت های اروپایی و شمال آندلس 139
- 14- روابط خارجی دولت امویان آندلس 139
- ب) روابط دولت اموی با بیزانس 142
- ج) روابط دولت اموی آندلس با فاطمیان 143
- 15- حَکَم بن عبدالرحمن (المستنصربالله) 146
- اشاره 146
- حَکَم و سلطه امویان بر مغرب اقصی 148
- منصور 151
- 16- هشام بن حکم و آغاز انحطاط دولت اموی 151
- اشاره 151
- دولت بنی عامر 154
- 17- محمد بن هشام بن عبدالجبار 158
- 18- آشوب بربرها (الفتنه البربریه) 162
- اشاره 162
- بازگشت مهدی به خلافت 163
- خلافت دوم هشام (المؤید) بن حکم بن عبدالرحمن 164
- دومین دوره حکومت سلیمان بن حکم 165
- اشاره 167
- 19- فروپاشی دولت اموی 167
- مرتضی مروانی 168
- 20- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره امویان 172
- اشاره 172
- سازمان دولت 175
- تأسیسات در دوره اموی در آندلس 176
- علوم و معارف در آندلس 178
- استمرار علوم و معارف اسلامی در دوره ملوک الطوایف 196
- چکیده دوره امویان آندلس (138-422ه) 198
- نتایج «دوره حکومت امویان در آندلس» 203
- پرسش 203
- منابع، برای مطالعه بیشتر 205
- 21- ملوک الطوایف؛جنگ احزاب 207
- اشاره 207
- دولت بنی حمود 209
- دولت علی بن حمود در قرطبه 210
- یحیی بن علی بن حمود 211
- بازگشت امویان 212
- ادریس بن علی بن حمود و سقوط بنی حمود 214
- دولت بنی جهور در قرطبه- (422-462ه) 215
- سقوط بنی جهور 216
- اشاره 218
- 22- بزرگ ملوک الطوایف؛ بنوعبّاد 218
- جانشینان ابن عبّاد 220
- دولت بنی هود در سرقسطه (481-504ه) 221
- سلیمان بن هود 222
- دولت بنی افطس، بنو مسلمه (413-478ه) 224
- دولت بربری غرناطه (403-483ه) در جنوب آندلس 225
- دولت بنی ذوالنون در طلیطله (400- 478ه) در ثغر اوسط 226
- دولت بنی رزین (403-497ه) 227
- چکیده دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 228
- نتایج دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 230
- پرسش 231
- منابع، برای مطالعه بیشتر 232
- 23- مرابطین 233
- اشاره 233
- سقوط طلیطله 234
- استمداد ملوک الطوایف از مرابطین 236
- نبرد زلاّقه 238
- پایان دوره اول ملوک الطوایف 240
- جنگ اقلیش 243
- شورش مریدین 245
- شورش قرطبه 246
- دوره دوّم ملوک الطوایف 247
- چکیده دوره مرابطین در آندلس 248
- نتایج دوره حکومت مرابطین در آندلس 250
- پرسش 251
- منابع، برای مطالعه بیشتر 252
- اشاره 253
- 24- موحدین و استمرار وحدت سیاسی مغرب و آندلس 253
- پیروزی الْارک و شکست العِقاب 256
- آغاز دوره سوم ملوک الطوایف آندلس 258
- چکیده دولت موحدین در آندلس 261
- نتایج حکومت موحدین در آندلس 263
- پرسش 264
- منابع، برای مطالعه بیشتر 265
- 1- علوم دینی 266
- 25- علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی 266
- اشاره 266
- 2- فلسفه و کلام 267
- 3- تصوف 269
- 4- ادبیات 270
- 5- تاریخ و جغرافیا 271
- هنر خوش نویسی 272
- نتایج عصر مرابطین و موحدین 273
- چکیده علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر مرابطین و موحدین 273
- پرسش 274
- منابع، برای مطالعه بیشتر 275
- دولت بنی نصر در غرناطه 277
- 26- آخرین دوره حکومت مسلمین در آندلس 277
- بنی الاحمر و هجوم دولت های مسیحی 278
- محمد فقیه و جهاد با قشتاله 280
- انحطاط دولت غرناطه 283
- الایسر 286
- سقوط غرناطه 287
- چکیده دولت بنی نصر در غرناطه636-897ه./1238-1492م. 289
- نتایج حکومت غرناطه در آندلس 291
- پرسش 292
- 27- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره بنی احمر 293
- اشاره 293
- معارف اسلامی 294
- پرسش 297
- نتایج 297
- چکیده فرهنگ و تمدن در دوره بنی احمر (آخرین ایام آندلس) 297
- منابع، برای مطالعه بیشتر 298
- اشاره 299
- 28- علل سقوط آندلس 299
- الف) علل اصلی سقوط آندلس 302
- ب) سقوط نهایی آندلس 324
- مراحل جنگ های صلیبی بر مبنای باز پس گیری آندلس 324
- بازپس گیری آندلس 325
- پس از باز پس گیری 334
- منابع، برای مطالعه بیشتر 338
- 29- تاریخ تشیع در آندلس 339
- 30- سقوط خلافت در قرطبه و ظهور دولت بنی حمود، 341
- اشاره 341
- علی بن حمود 343
- علی بن حمود، خلیفه حاکم قرطبه 345
- قاسم بن حمود 346
- بازگشت دوباره قاسم به قرطبه 348
- پایان سرگذشت قاسم بن حمود 348
- المستکفی بالله 349
- خلافت المستظهر 349
- ابن شهید و ابن حزم در دربار بنی حمود 350
- ادریس اوّل 351
- حسن بن یحیی حمودی و یحیی بن ادریس 354
- ادریس دوّم 355
- محمّد اوّل 357
- محمد بن قاسم 358
- خلافت دوباره ادریس دوّم 359
- ادریس سوّم 359
- محمّد دوّم 360
- محمّد بن قاسم بن حمود 360
- قاسم بن محمد حمودی 362
- ضمائم 365
- تصاویر 374
- اشاره 391
- فهرست منابع 391
- مجلات 393
- منابع لاتین 393
کاخ را با دقّت و جدّیت تمام جست وجو نمودند؛ اما هشام دوم را در آن جا نیافتند.
علی، ادّعا کرد که جسد هشام دوم را پیدا کرده و مستعین را به قتل خلیفه پیشین متهم کرد و با دست خود او را به قتل رساند و به دستور او برادر خلیفه و پدر سالخورده او را نیز به قتل رساندند. وی آن گاه روز بعد خود را جانشین خلیفه (هشام دوم) معرفی کرد و حامیان او و افراد مشهور از اعیان قرطبه که در یکی از دروازه های کاخ سلطنتی در «باب السُّده» تجمّع کرده بودند با او بیعت کردند. (1) کُنیه او «ابوالحسن» و «امیرالمؤمنین» نامیده شد و لقب «الناصر لدین اللّه» گرفت. در آغاز خلافت، پنجاه و دو سال از عمر او می گذشت؛ اما هنوز به سن پنجاه و سه سالگی نرسیده بود (خلافت او یک سال و نه روز طول کشید) که در کاخ سلطنتی قرطبه، به دست سه تن از اطرافیان صقلبی خود در شب اول ذی القعده 408ه/بیست و یکم مارس 1018م به قتل رسید. او پیش تر، پسر خود (یحیی) را به ولایت عهدی برگزیده بود. (2) هنگام قتل علی بن حمود برادر او (قاسم بن حمود) بر اشبلیه حکومت می کرد و پسر بزرگ و ولی عهد خلیفه متوفی -یحیی- در سبته در قلاع افریقیه به سر می برد. و پسر دوم او (ادریس) در مالقه در کنار پلی که حمودی ها در اسپانیا بنا کردند، حکومت می کرد. (3)
قاسم بن حمود
بربر وصیت سیاسی خلیفه راحل را زیرپا گذاشتند و به رغم ولایت عهدی یحیی با قاسم بیعت کردند. او برای شرکت در مراسم سوگند وفاداری (که قرطبی ها آن را در روز سه شنبه چهارم ذی القعده 408ه/بیست و پنجم مارس 1018م سه روز بعد از مرگ برادرش، علی بن حمود برگزار کردند) از اشبیلیه به سوی قرطبه به سرعت در حرکت بود. (4) یحیی،
1- (1) . همان، ص117، 122.
2- (2) . همان، ص119، 120؛ ماهها براساس ماههای قمری است و تعیین یحیی به عنوان ولی عهد روی سکه ثبت شده است. علی بن حمود در سکه هایی که ضرب کرده، یحیی را به عنوان ولی عهد معین نموده است؛ ر.ک: قدیره در: Critico sober history y monedas de los Hamnudis PP.427 - cadera F. Estudio.
3- (3) . همان، ص129.
4- (4) . همان، ص124، چهارم ذی القعده که در شب بیست و چهار می1018م. شروع و در غروب روز بعد تمام شد.