- سخن ناشر 1
- مقدمه مؤلف 3
- 1- واژه آندلس 5
- اشاره 5
- محدوده جغرافیایی 7
- شهرهای اسلامی در آندلس 9
- اشبیلیّه 11
- قرطبه 13
- قرمونه 14
- استجه 14
- طلیطله 15
- بلنسیه 16
- مرسیه 18
- سرقسطه 19
- تُطیلَه 20
- لارده 21
- طرّکونه 21
- طرطوشه 21
- قسطلونه 22
- دانیه 23
- لَقَنْتْ 24
- اوریوله 24
- ألش 24
- قرطاجنه 25
- غرناطه 26
- وادی آش 27
- جیّان 27
- بیّاسه و ابدّه 28
- ارشدونه 29
- مالَقَه 29
- لورقه و بسطه 29
- حصن جبل فاره 30
- مَربَّله 30
- المُنَکَّب 30
- رُنْده 31
- المَریَّه (مرآه البحر) 31
- طریف 32
- الجزیره الخضراء یا جزیره ام حکیم 32
- جبل الطارق 32
- شریش 33
- بنبلونه 34
- بُرْغُشْ 34
- بلد الولید 35
- مجریط (مادرید) 35
- وادی الحجاره (مدینه الفرج) 35
- شقوبیه 35
- شنت یاقب (شنت یاقو) 36
- لیون 36
- سمّوره 37
- أوقییدو 37
- کوادنجا 37
- لبله (لبله الحمراء) 38
- بطلیوس 38
- مارده 38
- شلب 39
- شنتمرّیه یا فارو 39
- اشبونه 40
- باجه 40
- یابره 40
- شِنْتَره 41
- شنترین 41
- برشلونه (بارسلون) 42
- جزایر آندلسی مدیترانه 42
- نگاهی اجمالی به تاریخ اسپانیا پیش از فتح 44
- انحطاط گوت ها 46
- اشاره 51
- موسی بن نصیر 51
- 2- ورود اعراب به آندلس 51
- دوره والیان اموی آندلس- (92ه.- 138ه/711م-756م) 55
- تشنج در انتخاب والیان آندلس 59
- لشگر یزید در آندلس 61
- ابوالخطّار و اتحاد موقت اعراب 63
- چکیده 65
- نتایج «فتح آندلس» 66
- پرسش 67
- منابع، برای مطالعه بیشتر 68
- 3- سیاست امویان در آندلس 70
- اشاره 70
- صمیل زمینه ساز استقرار امویان در آندلس 73
- عبدالرحمن اموی از شام تا آندلس 77
- چکیده حوادث دوره والیان آندلس 80
- نتایج دوره والیان در آندلس 82
- سؤالات دوره والیان 83
- منابع بیشتر دوره ولاه 84
- 4- عبدالرحمن و انحصار قدرت 85
- اشاره 90
- 5- شورش های دوره عبدالرحمن اول 90
- تصفیه خونین اعراب اشبیلیّه 91
- 6- عملیات نظامی در شمال آندلس 94
- اشاره 94
- دولت عباسی شارلمانی و امویان آندلس 95
- 7- هشام بن عبدالرحمن الرضا 99
- اشاره 99
- بحران جانشینی 99
- سومین عادل بنی امیه!! 101
- صوائف زمان هشام 101
- 8- حَکَم بن هشام (حَکَمِ اوّل) 103
- اشاره 103
- تصفیه خونین طلیطله- (واقعه حفره) 104
- حَکَم ربضی 105
- غزوات خارجی حکم 107
- اوج خلافت اموی 109
- 9- عبدالرحمن بن حکم بن هشام (الاوسط ) 109
- شورش های ثغر الاوسط 110
- غزوات خارجی عبدالرحمن اوسط (صوائف) 112
- 10- محمد بن عبدالرحمن 116
- اشاره 116
- شورش ابن مروان جلیقی 118
- شورش ابن حفصون 120
- 11- خلافت منذر بن محمد 123
- اشاره 125
- شیوع اضطراب آندلس 125
- 12- خلافت عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن بن حکم 125
- شیوع نفاق و فتنه در آندلس 131
- اشاره 131
- 13- خلافت عبدالرحمن بن محمد (الناصرلدین اللّه) 131
- جنگ های الناصر 132
- غزوه پنپلونه 135
- ناصر و ادریسیان 137
- 14- روابط خارجی دولت امویان آندلس 139
- الف) مناسبات با دولت های اروپایی و شمال آندلس 139
- ب) روابط دولت اموی با بیزانس 142
- ج) روابط دولت اموی آندلس با فاطمیان 143
- 15- حَکَم بن عبدالرحمن (المستنصربالله) 146
- اشاره 146
- حَکَم و سلطه امویان بر مغرب اقصی 148
- اشاره 151
- 16- هشام بن حکم و آغاز انحطاط دولت اموی 151
- منصور 151
- دولت بنی عامر 154
- 17- محمد بن هشام بن عبدالجبار 158
- 18- آشوب بربرها (الفتنه البربریه) 162
- اشاره 162
- بازگشت مهدی به خلافت 163
- خلافت دوم هشام (المؤید) بن حکم بن عبدالرحمن 164
- دومین دوره حکومت سلیمان بن حکم 165
- اشاره 167
- 19- فروپاشی دولت اموی 167
- مرتضی مروانی 168
- 20- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره امویان 172
- اشاره 172
- سازمان دولت 175
- تأسیسات در دوره اموی در آندلس 176
- علوم و معارف در آندلس 178
- استمرار علوم و معارف اسلامی در دوره ملوک الطوایف 196
- چکیده دوره امویان آندلس (138-422ه) 198
- نتایج «دوره حکومت امویان در آندلس» 203
- پرسش 203
- منابع، برای مطالعه بیشتر 205
- 21- ملوک الطوایف؛جنگ احزاب 207
- اشاره 207
- دولت بنی حمود 209
- دولت علی بن حمود در قرطبه 210
- یحیی بن علی بن حمود 211
- بازگشت امویان 212
- ادریس بن علی بن حمود و سقوط بنی حمود 214
- دولت بنی جهور در قرطبه- (422-462ه) 215
- سقوط بنی جهور 216
- 22- بزرگ ملوک الطوایف؛ بنوعبّاد 218
- اشاره 218
- جانشینان ابن عبّاد 220
- دولت بنی هود در سرقسطه (481-504ه) 221
- سلیمان بن هود 222
- دولت بنی افطس، بنو مسلمه (413-478ه) 224
- دولت بربری غرناطه (403-483ه) در جنوب آندلس 225
- دولت بنی ذوالنون در طلیطله (400- 478ه) در ثغر اوسط 226
- دولت بنی رزین (403-497ه) 227
- چکیده دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 228
- نتایج دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 230
- پرسش 231
- منابع، برای مطالعه بیشتر 232
- 23- مرابطین 233
- اشاره 233
- سقوط طلیطله 234
- استمداد ملوک الطوایف از مرابطین 236
- نبرد زلاّقه 238
- پایان دوره اول ملوک الطوایف 240
- جنگ اقلیش 243
- شورش مریدین 245
- شورش قرطبه 246
- دوره دوّم ملوک الطوایف 247
- چکیده دوره مرابطین در آندلس 248
- نتایج دوره حکومت مرابطین در آندلس 250
- پرسش 251
- منابع، برای مطالعه بیشتر 252
- 24- موحدین و استمرار وحدت سیاسی مغرب و آندلس 253
- اشاره 253
- پیروزی الْارک و شکست العِقاب 256
- آغاز دوره سوم ملوک الطوایف آندلس 258
- چکیده دولت موحدین در آندلس 261
- نتایج حکومت موحدین در آندلس 263
- پرسش 264
- منابع، برای مطالعه بیشتر 265
- 25- علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی 266
- 1- علوم دینی 266
- اشاره 266
- 2- فلسفه و کلام 267
- 3- تصوف 269
- 4- ادبیات 270
- 5- تاریخ و جغرافیا 271
- هنر خوش نویسی 272
- چکیده علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر مرابطین و موحدین 273
- نتایج عصر مرابطین و موحدین 273
- پرسش 274
- منابع، برای مطالعه بیشتر 275
- 26- آخرین دوره حکومت مسلمین در آندلس 277
- دولت بنی نصر در غرناطه 277
- بنی الاحمر و هجوم دولت های مسیحی 278
- محمد فقیه و جهاد با قشتاله 280
- انحطاط دولت غرناطه 283
- الایسر 286
- سقوط غرناطه 287
- چکیده دولت بنی نصر در غرناطه636-897ه./1238-1492م. 289
- نتایج حکومت غرناطه در آندلس 291
- پرسش 292
- 27- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره بنی احمر 293
- اشاره 293
- معارف اسلامی 294
- پرسش 297
- نتایج 297
- چکیده فرهنگ و تمدن در دوره بنی احمر (آخرین ایام آندلس) 297
- منابع، برای مطالعه بیشتر 298
- اشاره 299
- 28- علل سقوط آندلس 299
- الف) علل اصلی سقوط آندلس 302
- ب) سقوط نهایی آندلس 324
- مراحل جنگ های صلیبی بر مبنای باز پس گیری آندلس 324
- بازپس گیری آندلس 325
- پس از باز پس گیری 334
- منابع، برای مطالعه بیشتر 338
- 29- تاریخ تشیع در آندلس 339
- اشاره 341
- 30- سقوط خلافت در قرطبه و ظهور دولت بنی حمود، 341
- علی بن حمود 343
- علی بن حمود، خلیفه حاکم قرطبه 345
- قاسم بن حمود 346
- بازگشت دوباره قاسم به قرطبه 348
- پایان سرگذشت قاسم بن حمود 348
- خلافت المستظهر 349
- المستکفی بالله 349
- ابن شهید و ابن حزم در دربار بنی حمود 350
- ادریس اوّل 351
- حسن بن یحیی حمودی و یحیی بن ادریس 354
- ادریس دوّم 355
- محمّد اوّل 357
- محمد بن قاسم 358
- ادریس سوّم 359
- خلافت دوباره ادریس دوّم 359
- محمّد دوّم 360
- محمّد بن قاسم بن حمود 360
- قاسم بن محمد حمودی 362
- ضمائم 365
- تصاویر 374
- اشاره 391
- فهرست منابع 391
- منابع لاتین 393
- مجلات 393
این هنگام رؤسای بربر به او وفادار نمانده و با مشاهده شکست نیروهای نظامی او، بنای خیانت گذاشتند. بادیس (امیر غرناطه) با خلیفه مالقه صلح کرد و روابط دوستی خوبی با او برقرار نموده و با یکدیگر تجدید بیعت کردند و بار دیگر، بادیس به عنوان حاجب به اطاعت او درآمد؛ اما سرانجام، بادیس شخصی از «کتامه» را با جام گران قیمت عراقی که به سّم آغشته بود، نزد خلیفه (محمّد بن ادریس) فرستاد. او هدیه را پیش خلیفه محمد بن ادریس برد و در حضور خلیفه گفت: این جام به حاجب مظفر (بادیس) هدیه شده است، ولی بادیس آن را شایسته مقام خلافت دانسته و آن را برای تو فرستاده است؛ محمّدبن ادریس، خوشحال شد و ظرف را از شراب پُر کرد و آن را به لب نزدیک نمود؛ اما احساس بدی پیدا کرد و دستور داد سفیر از ظرف بنوشد؛ او نوشید و دردم، پوست بدن از استخوانش جدا شد و مُرد. خلیفه نیز، سه روز بعد، در اثر استشمام بوی آن در اواخر سال 444ه/بیست و دوم آوریل (می) 1052م جان سپرد.
ادریس سوّم
بعد از مرگ محمّد، پسر برادر او (ادریس بن یحیی بن ادریس ابن علی بن حمود) ملقب به «سامی» جانشین وی شد. از این خلیفه که در مالقه حکومت می کرد، تنها از نام او آگاهی داریم.
به گزارش ابن عذاری، این خلیفه، اندکی بعد از کسب قدرت دیوانه شد و روزی ناگهان، مالقه را به عنوان بازرگان ترک کرد؛ او سوار بر اسب به سمت مغرب رفت و در ساحل ریف در سرزمین غماره فرود آمد؛ مردم آن جا او را شناختند او را به سبته که سوّاجات برغواطی، یارِ ادریس دوّم در آن جا حکومت می کرد بردند و وی نیز سامی را به قتل رساند.
خلافت دوباره ادریس دوّم
ادریس دوّم (العالی بالله) در سبته خود را خلیفه خواند. سوّاجات که بنا به گزارش مورخینِ عرب، نایب خلیفه در این شهر بود و در حقیقت حکومت سبته در اختیار او بود، گمان کرد که ادریس، در پی دستیابی به حکومت است؛ لذا او را از مغرب دور کرده