- سخن ناشر 1
- مقدمه مؤلف 3
- اشاره 5
- 1- واژه آندلس 5
- محدوده جغرافیایی 7
- شهرهای اسلامی در آندلس 9
- اشبیلیّه 11
- قرطبه 13
- استجه 14
- قرمونه 14
- طلیطله 15
- بلنسیه 16
- مرسیه 18
- سرقسطه 19
- تُطیلَه 20
- طرّکونه 21
- طرطوشه 21
- لارده 21
- قسطلونه 22
- دانیه 23
- لَقَنْتْ 24
- اوریوله 24
- ألش 24
- قرطاجنه 25
- غرناطه 26
- جیّان 27
- وادی آش 27
- بیّاسه و ابدّه 28
- ارشدونه 29
- لورقه و بسطه 29
- مالَقَه 29
- مَربَّله 30
- المُنَکَّب 30
- حصن جبل فاره 30
- المَریَّه (مرآه البحر) 31
- رُنْده 31
- الجزیره الخضراء یا جزیره ام حکیم 32
- طریف 32
- جبل الطارق 32
- شریش 33
- بنبلونه 34
- بُرْغُشْ 34
- وادی الحجاره (مدینه الفرج) 35
- شقوبیه 35
- بلد الولید 35
- مجریط (مادرید) 35
- شنت یاقب (شنت یاقو) 36
- لیون 36
- سمّوره 37
- أوقییدو 37
- کوادنجا 37
- مارده 38
- لبله (لبله الحمراء) 38
- بطلیوس 38
- شنتمرّیه یا فارو 39
- شلب 39
- اشبونه 40
- باجه 40
- یابره 40
- شِنْتَره 41
- شنترین 41
- برشلونه (بارسلون) 42
- جزایر آندلسی مدیترانه 42
- نگاهی اجمالی به تاریخ اسپانیا پیش از فتح 44
- انحطاط گوت ها 46
- موسی بن نصیر 51
- اشاره 51
- 2- ورود اعراب به آندلس 51
- دوره والیان اموی آندلس- (92ه.- 138ه/711م-756م) 55
- تشنج در انتخاب والیان آندلس 59
- لشگر یزید در آندلس 61
- ابوالخطّار و اتحاد موقت اعراب 63
- چکیده 65
- نتایج «فتح آندلس» 66
- پرسش 67
- منابع، برای مطالعه بیشتر 68
- 3- سیاست امویان در آندلس 70
- اشاره 70
- صمیل زمینه ساز استقرار امویان در آندلس 73
- عبدالرحمن اموی از شام تا آندلس 77
- چکیده حوادث دوره والیان آندلس 80
- نتایج دوره والیان در آندلس 82
- سؤالات دوره والیان 83
- منابع بیشتر دوره ولاه 84
- 4- عبدالرحمن و انحصار قدرت 85
- 5- شورش های دوره عبدالرحمن اول 90
- اشاره 90
- تصفیه خونین اعراب اشبیلیّه 91
- 6- عملیات نظامی در شمال آندلس 94
- اشاره 94
- دولت عباسی شارلمانی و امویان آندلس 95
- بحران جانشینی 99
- 7- هشام بن عبدالرحمن الرضا 99
- اشاره 99
- سومین عادل بنی امیه!! 101
- صوائف زمان هشام 101
- 8- حَکَم بن هشام (حَکَمِ اوّل) 103
- اشاره 103
- تصفیه خونین طلیطله- (واقعه حفره) 104
- حَکَم ربضی 105
- غزوات خارجی حکم 107
- 9- عبدالرحمن بن حکم بن هشام (الاوسط ) 109
- اوج خلافت اموی 109
- شورش های ثغر الاوسط 110
- غزوات خارجی عبدالرحمن اوسط (صوائف) 112
- 10- محمد بن عبدالرحمن 116
- اشاره 116
- شورش ابن مروان جلیقی 118
- شورش ابن حفصون 120
- 11- خلافت منذر بن محمد 123
- شیوع اضطراب آندلس 125
- اشاره 125
- 12- خلافت عبدالله بن محمد بن عبدالرحمن بن حکم 125
- شیوع نفاق و فتنه در آندلس 131
- اشاره 131
- 13- خلافت عبدالرحمن بن محمد (الناصرلدین اللّه) 131
- جنگ های الناصر 132
- غزوه پنپلونه 135
- ناصر و ادریسیان 137
- الف) مناسبات با دولت های اروپایی و شمال آندلس 139
- 14- روابط خارجی دولت امویان آندلس 139
- ب) روابط دولت اموی با بیزانس 142
- ج) روابط دولت اموی آندلس با فاطمیان 143
- اشاره 146
- 15- حَکَم بن عبدالرحمن (المستنصربالله) 146
- حَکَم و سلطه امویان بر مغرب اقصی 148
- اشاره 151
- 16- هشام بن حکم و آغاز انحطاط دولت اموی 151
- منصور 151
- دولت بنی عامر 154
- 17- محمد بن هشام بن عبدالجبار 158
- اشاره 162
- 18- آشوب بربرها (الفتنه البربریه) 162
- بازگشت مهدی به خلافت 163
- خلافت دوم هشام (المؤید) بن حکم بن عبدالرحمن 164
- دومین دوره حکومت سلیمان بن حکم 165
- اشاره 167
- 19- فروپاشی دولت اموی 167
- مرتضی مروانی 168
- 20- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره امویان 172
- اشاره 172
- سازمان دولت 175
- تأسیسات در دوره اموی در آندلس 176
- علوم و معارف در آندلس 178
- استمرار علوم و معارف اسلامی در دوره ملوک الطوایف 196
- چکیده دوره امویان آندلس (138-422ه) 198
- نتایج «دوره حکومت امویان در آندلس» 203
- پرسش 203
- منابع، برای مطالعه بیشتر 205
- 21- ملوک الطوایف؛جنگ احزاب 207
- اشاره 207
- دولت بنی حمود 209
- دولت علی بن حمود در قرطبه 210
- یحیی بن علی بن حمود 211
- بازگشت امویان 212
- ادریس بن علی بن حمود و سقوط بنی حمود 214
- دولت بنی جهور در قرطبه- (422-462ه) 215
- سقوط بنی جهور 216
- اشاره 218
- 22- بزرگ ملوک الطوایف؛ بنوعبّاد 218
- جانشینان ابن عبّاد 220
- دولت بنی هود در سرقسطه (481-504ه) 221
- سلیمان بن هود 222
- دولت بنی افطس، بنو مسلمه (413-478ه) 224
- دولت بربری غرناطه (403-483ه) در جنوب آندلس 225
- دولت بنی ذوالنون در طلیطله (400- 478ه) در ثغر اوسط 226
- دولت بنی رزین (403-497ه) 227
- چکیده دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 228
- نتایج دوره اول ملوک الطوایف در آندلس 230
- پرسش 231
- منابع، برای مطالعه بیشتر 232
- 23- مرابطین 233
- اشاره 233
- سقوط طلیطله 234
- استمداد ملوک الطوایف از مرابطین 236
- نبرد زلاّقه 238
- پایان دوره اول ملوک الطوایف 240
- جنگ اقلیش 243
- شورش مریدین 245
- شورش قرطبه 246
- دوره دوّم ملوک الطوایف 247
- چکیده دوره مرابطین در آندلس 248
- نتایج دوره حکومت مرابطین در آندلس 250
- پرسش 251
- منابع، برای مطالعه بیشتر 252
- اشاره 253
- 24- موحدین و استمرار وحدت سیاسی مغرب و آندلس 253
- پیروزی الْارک و شکست العِقاب 256
- آغاز دوره سوم ملوک الطوایف آندلس 258
- چکیده دولت موحدین در آندلس 261
- نتایج حکومت موحدین در آندلس 263
- پرسش 264
- منابع، برای مطالعه بیشتر 265
- 1- علوم دینی 266
- 25- علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی 266
- اشاره 266
- 2- فلسفه و کلام 267
- 3- تصوف 269
- 4- ادبیات 270
- 5- تاریخ و جغرافیا 271
- هنر خوش نویسی 272
- چکیده علوم، فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر مرابطین و موحدین 273
- نتایج عصر مرابطین و موحدین 273
- پرسش 274
- منابع، برای مطالعه بیشتر 275
- دولت بنی نصر در غرناطه 277
- 26- آخرین دوره حکومت مسلمین در آندلس 277
- بنی الاحمر و هجوم دولت های مسیحی 278
- محمد فقیه و جهاد با قشتاله 280
- انحطاط دولت غرناطه 283
- الایسر 286
- سقوط غرناطه 287
- چکیده دولت بنی نصر در غرناطه636-897ه./1238-1492م. 289
- نتایج حکومت غرناطه در آندلس 291
- پرسش 292
- اشاره 293
- 27- فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره بنی احمر 293
- معارف اسلامی 294
- پرسش 297
- نتایج 297
- چکیده فرهنگ و تمدن در دوره بنی احمر (آخرین ایام آندلس) 297
- منابع، برای مطالعه بیشتر 298
- اشاره 299
- 28- علل سقوط آندلس 299
- الف) علل اصلی سقوط آندلس 302
- مراحل جنگ های صلیبی بر مبنای باز پس گیری آندلس 324
- ب) سقوط نهایی آندلس 324
- بازپس گیری آندلس 325
- پس از باز پس گیری 334
- منابع، برای مطالعه بیشتر 338
- 29- تاریخ تشیع در آندلس 339
- اشاره 341
- 30- سقوط خلافت در قرطبه و ظهور دولت بنی حمود، 341
- علی بن حمود 343
- علی بن حمود، خلیفه حاکم قرطبه 345
- قاسم بن حمود 346
- پایان سرگذشت قاسم بن حمود 348
- بازگشت دوباره قاسم به قرطبه 348
- خلافت المستظهر 349
- المستکفی بالله 349
- ابن شهید و ابن حزم در دربار بنی حمود 350
- ادریس اوّل 351
- حسن بن یحیی حمودی و یحیی بن ادریس 354
- ادریس دوّم 355
- محمّد اوّل 357
- محمد بن قاسم 358
- خلافت دوباره ادریس دوّم 359
- ادریس سوّم 359
- محمّد دوّم 360
- محمّد بن قاسم بن حمود 360
- قاسم بن محمد حمودی 362
- ضمائم 365
- تصاویر 374
- فهرست منابع 391
- اشاره 391
- منابع لاتین 393
- مجلات 393
رودخانه از جمله رودخانه «الاحمر» در آن جاری است. (1)
در لبله، آثار باستانی و اسلامی بسیاری از جمله دیوار آندلسی قصبه، به طور کامل باقی مانده است؛ (2) شهر قدیمی لبله، محصور در درون این دیوارها، هم چنان شکل آندلسی خود را حفظ کرده است؛ خیابآنها و دروازه ها، بی هیچ گونه اصلاحاتی، هم چنان به حال خود باقی مانده اند؛ دو کلیسای آن (سانتاماریا و سان مارتین) در محل مسجد قدیمی شهر بنا شده اند که کلیسای سانتاماریا، هم چنان بسیاری از آثار برجا مانده از مسجد، از جمله مناره قدیمی آن و... را در خود دارد.
شنتمرّیه یا فارو
(3).(4)شنتمرّیه در خلیجی بر ساحل «اقیانوس محیط»، قرار گرفته است، شهری باستانی بوده و دارالصناعه مخصوص ساخت کشتی های بزرگ است؛ کشتی ها از نقاط مختلف در آن توقف می کنند؛ شهری آباد و دارای جامع و منبر است و آب دریا دیوارهای آن را فرا می گیرد؛ در جزایر نزدیک آن، درخت «صنوبر» می روید و از جمله محصولات آن، انجیر و عناب است؛ (5) در شنتمرّیه، آثار اسلامی بسیاری از دوره آندلسی از جمله قصبه شهر باقی مانده است.
شلب
-6
شلب، پایتخت «بلاد اکشبونه» واقع در غرب آندلس، در سمت قبله شهر باجه و در دامنه کوهی بلند قرار دارد؛ مزارع و باغ های بزرگ، از جمله درختان سیب، شهر شلب را فراگرفته اند؛ (7) بازارهای متعدد و پر رونق و در سه مرحله ای (8) شهر بطلیوس قرار دارد. (9)
1- (1) . ادریسی، نزهه المشتاق، ج2، ص537.
2- (2) . عنان، الآثار والبقایا الآندلسیه فی اسبانیه والبرتغال، ص390.
3- (3) . Sta. Maria de Algare.
4- (4) . Faro.
5- (5) . حمیری، الروض المعطار، ص347.
6- (6) . Silves.
7- (7) . ادریسی، نزهه المشتاق، ج2، ص538.
8- (8) . مرحله منزل، هر منزل (هر برید)، مسافت بین دو نقطه توقف در اصطلاح جغرافی دانان مسلمان، هر برید برابر با دوازده میل است و هر میل برابر با یک سوم فرسخ است؛ یعنی هر برید چهار فرسخ است.
9- (9) . حمیری، الروض المعطار، ص342.