تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 158

کتابخانه بزرگی برپا شد و ابراهیم دوم،جهت خرید و جمع آوری کتب،افرادی را به مشرق فرستاد؛ (1)کتابخانه جامع قیروان و چندین کتابخانه خصوصی دیگر،از جمله کتابخانه ابن جَزَّار،از مراکز بزرگ کتاب در افریقیّه به شمار می رفتند.

در رأس علومِ دوره اغلبی،باید از علم«طب»،«صَیْدَله»و«داروشناسی»نام برد که با پیشرفت های چشم گیری در افریقه روبه رو شد؛طب افریقیّه،حاصل مهاجرت طبیبان ایرانی به افریقیّه و میراث سنتی طب رومی بود؛امرای اغلبی،توجه خاصی به علم پزشکی و نیز پزشکان داشتند و پزشکان حاذق و کتب پزشکی زیادی را از بغداد و مصر به افریقیّه آوردند.اسحق بن عمران، (2)یوحنابن ما سویه؛اسحق بن سلیمانِ یهودی، (3)از اولین اطبای ایرانی بودند که از بغداد وارد قیروان شده و طب افریقیّه را پی ریزی کردند؛حاصل آموزش های طبی در افریقیّه،ظهور تعداد زیادی پزشک در افریقیّه (4)و تربیت افرادی بود که تا حدود زیادی با پزشکی سنتی و انواع داروها آشنا بودند و به فقهای بدن شهرت داشتند. (5)

«اغلبیان»تأسیسات بیمارستانی خاصی که از لحاظ معماری شکل ویژه خود را داشت،در سراسر افریقیّه در حومه شهرهای بزرگ بنا کردند؛اولین«دمنه» (6)را زیاده الله اول در اطراف قیروان ساخت؛دمنه سوسه در اطراف شهر سوسه توسط ابراهیم دوم و دمنه سفاقس در 235 ه ساخته شد؛مکتب خاصی در علم«صیدله»به وسیله پزشک معروف دوره اغلبی،احمدبن جزّار بنیاد شد؛ (7)«زاد المسافر»کتاب او،در علم صیدله،قرن ها مورد استفاده محافل پزشکی بود و علم داروشناسی با ترجمه این کتاب به ایتالیا

1- (1) .عبدالوهاب،ورقات،ج1،ص327؛عبدالوهاب،العمر،ج1،ص75،74.
2- (2) .عکاوی،الموجز فی التاریخ الطب عند العرب،ص245،244.
3- (3) .همان،ص245
4- (4) .همان،ص262؛عبدالوهاب،ورقات،ج1،ص85.
5- (5) .عبدالوهاب،ورقات،ج1،ص372؛بن میلاد،الطب العربی التونسی فی عشره قرون،ص40.
6- (6) .نوعی بیمارستان؛رجوع به مقاله ای از مؤلف در خصوص دمنه.
7- (7) .عکاوی،الموجز فی التاریخ الطب عند العرب،ص255،بن مراد،بحوث فی التاریخ الطب و الصیدله عند العرب،ص7.