تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 19

محل سکونت«بربرهای کتامه»است.کوه ایکجان،بین سطیف و قسنطینه،دارای دژهای متعددی است؛ (1)از این شهرِ پر آب و سرسبز،انواع میوه ها،از جمله گردوی بسیار خوب صادر می شود؛قسنطینه،شهری است کوهستانی که در ارتفاعات بنا شده و صخره های بلند از سمت جنوب بر آن مشرف است و رودخانه«سوفغمار»از دو طرف،به صورت خندقی آن را احاطه کرده است و دیواری سنگی بلند و سیاه رنگ از سمت شمال آن را در خود گرفته و صعود به این شهر را بسیار مشکل کرده است؛در این شهر هشت هزار خانوار(در زمان لیون)زندگی می کنند؛آثار شهرنشینی تا حدزیادی در آن هویداست و جمیع حرفه ها و اصناف در این شهر مشغول به کار هستند؛تجار بزرگ در قسنطینه به تجارت روغن زیتون و پارچه اشتغال دارند.چشمه های آب سرد و آب گرم در این کوهستان جاری است و آب گیرهای بزرگی دارد. (2)

بونه(عنابه)،میله،تیفاش،تبسه،اوربس،باجه،عین رمیت،القصبه،شیرس،نابولی(رادس)،گمرت،المرسی،اریانه،الحمامات،اهریقلیه،المنستیر از جمله شهرهای مهم اقلیم تونس و بجایه محسوب می شوند.

بلاد نومیدیا

سرزمین نومیدیا،یکی از مناطق بربرنشین در حاشیه«جبال اطلس»است؛از جمله مناطق آن،تسیت،شهر کوچکی است که«نومیدی ها»آن را در دل«صحرای لیبی»بنا کردند؛ودان و افزان از دیگر شهرهای نومیدیاست؛ودان شهری در جنوب افریقیه؛ (3)یعقوبی ودان را شهری از توابع برقه می داند.او فزان را نیز از جمله مناطق بربرنشین دانسته است(که بربرهای هواره،مزاته،لواته و...در آن ساکنند)؛درعه نیز،از شهرهای مهم نومیدیاست که از جبال اطلس شروع می شود و حدود دویست مایل در صحرای لیبی امتداد پیدا می کند این شهر در کنار«رود درعه»گسترده شده است.

1- (1) .همان،ص713،184.
2- (2) .لیون افریقی،وصف افریقیه،ج2،ص 59،58.
3- (3) .یاقوت حموی،المعجم البلدان،ج1،ص366.