تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 217

به صورت ریشه ای مقابله می کرد؛قادر(خلیفه عباسی)جلسه ای را از علمای بلاد تشکیل داد. (1)تا علما،به ویژه علمای علوی،صحت نسب او را انکار کنند. (2)مورخان،از جلسه انکار نسب عبیدالله مهدی که جمع کثیری از علما در آن حضور داشتند با عنوان«المحضر»یاد کرده اند. (3)تصمیم این محضر،بر شدت اختلافات افزود و جای بحثی تاریخی را باقی گذاشت.

بدین ترتیب نسب عبیدالله مهدی مورد اختلاف مورخان قرار گرفت. (4)ادعای او در مورد این که نسبش به حضرت علی علیه السّلام می رسد را ابن عذاری مراکشی باطل دانسته است.خبری از ابن طباطبای علوی نقل شده که:به خدا قسم او از ما نیست و بین ما و او نسبی نیست.مقاتل نیز،دراین باره می گوید:او عبیدالله محمدبن عبدالرحمن بصری است و قاضی ابوبکر باقلانی،نسب واقعی عبیدالله را در کتاب کشف الاسرار و هتک الاستار افشا کرده و او را از«قرامطه»دانسته و ادعا کرده که عبیداللّه مهدی بنیان گذار مذهب قرامطه است.

انکار نسب«فاطمیان»معیار خوبی برای نقد«عباسیان»و مورخان مغربی در تاریخ است.سخن ابن عذاری دراین باره،دیدگاه حاکم در منابع مغربی و اکثر منابع شرقی است. (5)از بین منابع شرقی،ابن اثیر،نظر کاملاً مخالفی با ابن عذاری دارد و نسب او را تا علی علیه السّلام ذکر کرده است. (6)از بین منابع غربی،ابن خلدون نیز بر این دیدگاه است.او منکرین نسب عبیدالله مهدی را نقد کرده و تعریض آنها به نسب«عبیدیان»را ناشی از کینه و عداوت«بنی عباس»با«شیعه»و سفه و گناه شمرده است؛او ظهور«عبیدیان»را

1- (1) .ابن اثیر سال 402 ه را زمان تشکیل این جلسه شمرده که در آن مرتضی،رضی و گرو هی از علمای علوی و شیعه و سنی حضور داشتند؛ر.ک:ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،8،ص 73؛همان،ج6،ص446.
2- (2) .ابن خلدون،العبر،ج7،ص64.
3- (3) .ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،ج6،ص446؛ابن خلدون،العبر،ج7،ص65،64.
4- (4) .ابراهیم حسن،تاریخ سیاسی اسلام،ج2،ص501.
5- (5) .جرجی زیدان،از محققان معاصر می نویسد:مورخین در انتساب فاطمیان به حسین بن علی علیه السّلام اقوال متناقض دارند و به نظر من انتساب آنها درست است و متعصبین بنی عباس،جهت تحقیر شیعه چنین کرده اند؛ر.ک:زیدان،فتاه القیروان،ص6.
6- (6) .ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،ج6،ص446.