تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 244

قدرتِ دولت فاطمی در غرب اسلامی،خسارت جبران ناپذیری برای جهان اسلام به بار آورد که نخستینِ آنها از دست رفتن ریشه های قدرت اسلامی در مدیترانه غربی و عقب نشینی نیروهای اسلامی از مرزهای جنوبی ایتالیا بود که بخشی از خط مقدم نبرد را تشکیل می داد؛سقوط این خطوط به نیروهای مسیحی اجازه فعالیت از خشکی و دریا در درون متصرّفات اسلامی را می داد.سقوط صقلیه،مهاجرت سیل آسای انبو هی از اعراب به افریقیّه،فعال شدن بربرهای«صنهاجه»و تشکیل چند دولت کوچک بنی زیری،بنی حماد،بنی خراسان،بنی حبوس،بنی جامع،بنی رند و ظهور قدرت«نرمان ها»در صقلیه و هجوم دائم آنها به سواحل افریقیّه و نیز،دخالت در امور داخلی دولت های افریقیّه و تحریک بربرها و عرب ها و استمرار دخالت های خلافت عباسی در امور مدیترانه،در کنار سقوط خلافت اموی در آندلس و...،از عناصر تشکیل دهنده چنین وضعیتی بود که افریقیّه را به سرزمین نزاع و جنگ داخلی خانمان سوز بین اعراب،بربرها و دولت های کوچک آنها تبدیل ساخت؛این وضعیت،حتی با ظهور«مرابطین»نیز،ادامه پیدا کرد و تنها در ایام پیدایش«موحّدین»تا حدودی از شدت آن کاسته شد.فوران تفرقه و نزاع داخلی در مغرب و نبودن قدرت واحد در آن جا،آندلس را تحت تأثیر قرار داد و زمینه های فروپاشی و پیدایش نخستین دوره ملوک الطوایف در آندلس را فراهم ساخت و این حادثه،عبرتی است برای مسلمانان که اگر موجودیت جهان اسلام در غرب اسلامی،در شکل تقسیم آن به«افریقیه فاطمی»و«آندلس اموی»حفظ می شد،به منزله سیادت مسلمانان تا مرزهایی بود که از قلب اروپا عبور می کرد؛لکن این تصوری است ناشدنی،چون نیروهای اموی و فاطمی نمایندگان جناح های کاملاً مخالف و متضاد شرق جهان اسلام بودند که درونی ترین لایه های آن به دورترین نقاط جهان اسلام فرو جَستند،تا این که در غرب اسلامی،در برابر یک دیگر قدرت نمایی کنند و به عبارتی:سراسر نُه قرن حکومت مسلمین در غرب اسلامی،علی رغم برپایی تمدن و انتقال فرهنگ اسلامی،چیزی جز قدرت نمایی و اختلاف تشیع و تسنن نبوده است.!!

صقلیه فاطمی

-1

دو دهه پایانی نیمه اول قرن نخست هجری به سال 31 ه مسلمانان به طور موقت به