تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 299

خود به تبلیغ پرداختند. (1)به تدریج جمع انبو هی از قبایل جداله به حمایت عبدالله بن یاسین برخاسته و قبیله«لمتونه»را مجبور به پذیرش دعوت وی نمودند و رفته رفته سایر قبایل صحرا نیز به آنها پیوستند. (2)از جمله یکی سرسپردگان عبدالله بن یاسین،رهبر قبیله لمتونه(امیر ابوزکریا یحیی بن عمر)بود. (3)افراد قبایل به فرمان عبداللّه یاسین که خود را معلم دینی می دانست و در مقام امر و نهی بود،گردن نهاده و آماده انجام هر کاری بودند.آنها مراتب وفاداری خود را به عبدالله بن یاسین در نخستین جنگ ها با قبایل مشرک،نشان دادند.محققین چند علت از جمله درگیری سنتی بین بربر«بتر»و«برانس»و تمایل«مرابطین»به غلبه«برانس»بر«بتر»و نیز،انگیزه های اقتصادی و افزایش جمعیت بربرهای برانس در صحرا که نیاز به فضای بیشتری برای زندگی داشته و به همین دلیل،با اقدام به هجرتی بزرگ و تاریخی وارد مغرب اقصی شدند را از عوامل عمده کشمکش های مداوم در این منطقه برشمرده اند.

حرکات سه عامل اقتصادی،مذهبی و سیاسی را باعث پیدایش مرابطین دانسته است که عزم کردند دولت قدرتمند غانه در جنوب را مهار کنند و در 432 ه در تصرف او دغشت شکست خوردند و تشنج سیاسی شمال صحراء باعث قیام مرابطین شد. (4)

خروج مرابطین و تشکیل دولت

عبدالله بن یاسین که به وفاداری یاران متعصب خود،پی برده بود،آنها را«مرابطین» (5)نامید،

1- (1) .سلاوی،الاستقصاء،ج2،ص167.
2- (2) .ابن سیماک عامری،الحلل الموشیه،ص21.
3- (3) .بعد از مرگ یحیی بن ابراهیم جدالی،رهبر مرابطین به فکر انتخاب جانشین او بود؛لذا یحیی بن عمر ابن عمر ابن تکلاکین لمتونی را که از سرسپردگان متعصب(عبدالله بن یاسین)بود به فرماندهی جنگ مرابطین برگزید؛ر.ک:سلاوی،الاستقصاء،ج2،ص169.
4- (4) .المغرب عبر التاریخ،ج1،ص156.
5- (5) .عبدالله بن یاسین از سنت مرابطه که در فقه جهادی اسلام مطرح است،جهت پرورش نیروهای خود استفاده کرد،او رباط خود را در ناحیه ای از رود سنگال که نزدیک سرزمین مشرکین غانه بود قرار داد.ابتدا هفت نفر و...به تدریج رباط سنگال،محل تربیت نیروی ملثمین شد.کلمه رباط ریشه قرآنی و حدیثی داشته و از مفاهیم عبادی اسلامی است،چرا که توصیه به ارتباط با خداوند و مرابطه،به معنای نماز آمده و سپس به عنوان اصطلاح سیاسی-عبادی-نظامی به کار رفته درآمد.وجه اهمیت سیاسی مسئله مرابطه به حدی است که بزرگانی از خاورشناسان،پاره ای از عمر خود را به تحقیق در امر مرابطه و بنای ساختمان عبادی-نظامی رباط در غرب اسلامی صرف کردند و در این زمینه کتاب و مقاله مستقل پدید آوردند.مفهوم مرابطه،چند قرن پیش از مرابطین در سواحل افریقیّه در حد گسترده ای به ویژه در عصر اغالبه و فاطمیان مطرح شده بود و چنان که در متون اسلامی آمده در کتاب فقهی جهاد و منابع فقهی شیعه و سنی«کتاب المرابطه»وجود دارد که به احکام فقهی و قواعد مرابطه پرداخته است.