تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 329

«مرابطین» (1)با حکومت چهار امیر منقرض شد (2)و در سال 543 و544 ه،عبدالمؤمن،آخرین مقاومت بقایای مرابطین در دکّاله را در هم شکست. (3)

فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره مرابطین

مورخین،عصر«مرابطین»را دوره عمران و آبادانی،ارزانی گندم،رفاه،نبودن خراج و مالیات غیر شرعی(مکوس)و پیشرفت در زمینه هنر معماری دانسته اند. (4)ظهور مرابطین،نتیجه حرکت دینی نیمه قرن پنجم هجری در مغرب اقصی بود که سراسر مغرب و آندلس را تحت تأثیر خود قرار داد و آثار آن در همه ابعاد فرهنگ و تمدن ظاهر شد.

از عبدالله بن یاسین(فقیه مالکی)به عنوان«مهدی مرابطین»نام برده اند.با توجّه به اصلاحات سیاسی،مذهبی و اجتماعی او در مغرب اقصی که کمتر از دو دهه،بخشی از قبایل صحرایی«صنهاجه»را جهت تشکیل دولت آماده ساخت،از او به عنوان نظریه پرداز و معمار دولت مرابطین می توان یاد کرد؛دولت دینی مرابطین،با حرکت مسلحانه هواداران سرسپرده عبدالله بن یاسین و شاگردان معنوی و طلاب نزدیک او به قدرت رسید.از دیگر سو،حرکت مرابطین را باید جنبش اصیل قبایل بربر و به نوعی اعلام موجودیت بربر در برابر عرب دانست.قبیله بربر«لمتونه»سایر قبایل را تحت سلطه خود در آورده،آنها را متحد ساخت و منشأ حرکت بزرگ قبیله های متعلق به بربر«صنهاجه»در مغرب اسلامی گردید.

مرابطین،تابع خلافت عباسی بوده و خود را امیر می نامیدند.مشروعیت حکومت مرابطین،خارج از دستگاه دولتی آنها و متکی بر خلافت عباسی بود.عالی ترین سطح قدرت،متعلق به امیر مرابطی بود که او را«امیرالمسلمین»می نامیدند و او ریاست عالی مرابطین را به عهده داشت.انتقال قدرت در دولت مرابطین به صورت موروثی بود.قدرت امارت در چهار تن از خانواده یوسف باقی ماند؛هر چهار تن،دوره ای را به عنوان

1- (1) .ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،ج9،ص205.
2- (2) .ابن سیماک عامری،الحلل الموشیه،ج1،ص139.
3- (3) .ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،ج9،ص205.
4- (4) .سلاوی،الاستقصاء،ج2،ص256؛جولیان،تاریخ افریقیا الشمالیه،ج2،ص198.