تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 340

محل رفت و آمد و خرید و فروشِ تجّار آندلسی و مصری که کالاهای شرق را عرضه می کردند،بود. (1)

ترکیب جمعیتی دوره مرابطین

«بربرها»،جمعیت غالب در جامعه مغرب اقصی را تشکیل می دادند؛بنیان گذارانِ دولت«مرابطین»نیز از بین آنها سربرآوردند.مورخین و نسب شناسان،در تبار و اصل قوم بربر اختلاف نظر دارند (2)چنان که ابن خلدون به طور مفصل به آن پرداخته است. (3)مرابطین از«بربر برانس»از قبایل«صنهاجه»بخش اعظم مغرب را تحت سلطه خود داشتند (4)و حدود هفتاد قبیله،زیر مجموعه قبایل صنهاجه بودند:مسوفه،کداله،لمطه،مسراته،تکلاته،منداسه و لمتونه،که طبقه حاکم خاندان یوسف بن تاشفین از بین این قبیله ها برخاستند. (5)یوسف بن تاشفین آنها را از صحرا فراخوانده و در امور مهم به کار گرفت.قبایل«مصامده»بعد از قبایل صنهاجه،بیشترین جمعیت مغرب اقصی را تشکیل می دادند؛لذا مرابطین،همواره به محبّت و دوستی با آنان اهمیت می دادند؛بیشترین مقدار مالیات،زکات و اعشار از این قبیله تأمین می شد.یوسف بن تاشفین در وصیت خود به فرزندش او را از تحریک قبایل مصامده و اهالی«جبل درن»بر حذر داشته بود. (6)حضور مصامده در لشکرهای آنها امکان بقای مرابطین را فراهم ساخت. (7)کمک قبایل مصامده به ابن تومرت و پیوستن مصامده به دعوت وی باعث پیروزی«موحّدین»بر مرابطین شد.زندگی اجتماعی مصامده بر خلاف قبایل«اهل اللثام»که مرابطین از آنها بودند،تنها بر پایه زراعت،دامداری و زندگی صحرایی نبود؛آنان خانه هایی زیبا می ساختند و زندگی مرفه ای داشتند (8)و بر

1- (1) .همان،ص290.
2- (2) .ابن حزم،جمهره انساب العرب،ص461.
3- (3) .ابن خلدون،العبر،ج6،ص177.
4- (4) .برانس،هفت شاخه داشت(از داجه،مصوده،اوربه،عجیسه،کتامه،صنهاجه،اوریغه).
5- (5) .ابن ابی دینار،المونس،ص101؛ابن سیماک عامری،الحلل الموشیه،ص264.
6- (6) .ابن سیماک عامری،الحلل الموشیه،ص60.
7- (7) .محمود،قیام دوله المرابطین،ص196،195.
8- (8) .حسن علی حسن،الحضاره الاسلامیه عصر المرابطین و الموحدین،ص301.