تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 377

فتنه ابن هودِ ماسی در مغرب،ابن قسی،بیعت خود را شکست؛اما با شکست ابن هود،مجدداً از کار خود پشیمان و هراسناک شد و در سال 546 ه به شاه پرتغال(الفونسو هینریکس)صاحب قُلمریه (1)پناه برد.به دنبال آن،هنگامی که مردم شلب از ماجرای پناهندگی او آگاه شدند،از وی بیزاری جستند.

یوسف بن عبدالمؤمن

با مرگ عبدالمؤمن در سال 558 ه/1163 م که در اثر بیماری رخ داد، (2)پسر او(ابوحفص بن عبدالمؤمن)از خواص«موحّدین»برای برادرش یوسف بن عبدالمؤمن بیعت گرفت. (3)سردار معروف موحّدین(شیخ ابی حفص هنتاتی)از جمله خواص بیعت کنندگان بود؛بدین ترتیب عموم مردم در روز جمعه هشتم ربیع الاول سال 560 ه/1165 م با او بیعت کردند؛ (4)ولی با این وجود برادرش(صاحب بجایه)و برادر دیگرش(صاحب قرطبه)از بیعت با او امتناع کردند؛اما او معترض آنها نشد بدین ترتیب همه بلاد موحّدین به جز بجایه و قرطبه با بیعت،به وی اعلام وفاداری کردند. (5)با این وجود دو برادر یوسف نیز به سال 559 ه ناگزیر با وی بیعت کردند. (6)در سال 561 ه موحّدین نماد رسمی دولت خود را که در مکاتبات نیز به کار می رفت جمله«الحمدلله وحده»انتخاب کردند و تا اواخر دولت موحّدین همین عنوان باقی بود.منابع مغربی،یوسف بن عبدالمؤمن را فردی دانش دوست و عالم به علم نحو و فلسفه ونیز،حافظ حدیث و قرآن معرفی کرده اند. (7)دو تن از بزرگ ترین اعلام فلاسفه (8)(این طفیل و ابن صائع)در عهد او درخشیدند.دوران یوسف،عصر افزایش درآمد،خراج و ثروت موحّدین و امنیت و آبادانی و رفاه مردمِ مغرب بود؛

1- (1) - .Coimbre.
2- (2) .بورویبه،عبدالمؤمن،ص39.
3- (3) .ابن اثیر،الکامل فی التاریخ،ج9،ص461؛ابن عذاری مراکشی،البیان المغرب،ج3،ص58.
4- (4) .سلاوی،الاستقصاء،ج3،ص99.
5- (5) .همان.
6- (6) .ابن عذاری مراکشی،البیان المغرب،ج3،ص559.
7- (7) .عبدالواحد مراکشی،المعجب،ص167؛سلاوی،الاستقصاء،ج3،ص111.
8- (8) .عبدالواحد مراکشی،المعجب،ص169.