تاریخ تحلیلی مغرب صفحه 54

بَرزیات، (1)فرمانده بربرهای افریقیّه بود که هفتاد و سه سال از ولایت او می گذشت. (2)

علی رغم اتحاد پراکنده بربرها با روم، (3)فروپاشی قدرت و ضعف امپراتوری بیزانس در افریقیّه به حدی بود که قادر به حفظ افریقیّه نبود و اگر در فاصله سال های 35 تا 45ه(که دولت اسلامی درگیر مسائل داخلی بود)دولت بیزانس از اوضاعی آشفته برخوردار نبود،قادر به بازپس گرفتن افریقیّه بود؛اما این دولت از ضعف و اضطرابی،بیش از دولت تازه بنیادِ اسلامی رنج می برد. (4)

فتوحات مغرب

بعد از فتح مصر،فتح افریقیّه نخستین گام جهت فتح مغرب و«شبه جزیره ایبری»بود.به مجموعه فتوحاتی که در حد فاصل بین سال های 27 تا 50 ه جهت فتح افریقیّه صورت گرفت«فتوح افریقیّه»می گویند؛فتح رسمی مغرب،با اقدام به فتح افریقیّه در زمان خلافت عثمان آغاز شد؛ (5)ابن عبدالحکم،سال بیست و هفتم هجری را سال رسمی فتح افریقیّه ذکر نموده است. (6)

بخش اعظمی از نیروهای عرب،روم و بربر در ده ها برخورد گسترده نظامی در حد فاصل مرزهای مصر و سواحل مدیترانه تا ساحل غربی اقیانوس اطلس،درگیر سلسله جنگ ها و غارت های طولانی شدند؛ (7)از این درگیری ها در قالب برخورد اسلام و مسیحیت،برخورد روم و عرب و ادامه نزاع تاریخی و طولانی شرق و غرب یاد کرده اند؛ (8)اندکی پیش از ظهور اسلام،جنگ بین شرق و غرب در قالب جنگ بین ایران و روم ادامه یافت و آخرین جنگ ها با شکست«امپراتوری ساسانی»همراه شد؛با فروپاشی ایرانِ

1- (1) .ابن خلدون،العبر،ج6،ص216،سَکْردَیدبن رومی بن مازرت از اوربه.
2- (2) .همان،ج6،ص146.
3- (3) .همان،ج7،ص15.
4- (4) .مونس،فتح العرب للمغرب،ص112.
5- (5) .بلاذری،فتوح البلدان،ص228.
6- (6) .ابن عبدالحکم،فتوح افریقیه و الاندلس،ص45.
7- (7) .غزوات در مدیترانه در برابر نیروهای روم،با غزوه قبرس،(28ه)ذات الصواری(34ه)آغاز شده بود.
8- (8) .به قسمت ضمائم،تصویر شماره 10 مراجعه شود.