تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 128

اراضی و اقطاعات حکومتی را نیز به آنها اختصاص می داد،حقوق ماهیانه«ابن هبیره»(560ه)وزیر مقتفی و مستنجد(از خلفای عباسی)صد هزار دینار بود. (1)

8-وزارت در عهد دولت های مغربی و اندلسی

در عصر اموی اندلس،حاجب وظایف وزیر اول را بر عهده داشت و به مثابه نخست وزیر بود که تعدادی وزیر را اداره می کرد،امیرمحمد اموی بیست وپنج وزیر داشت. (2)بزرگ ترین حاجب و وزیر اول دولت بنی الاحمر در غرناطه،ابن خطیب بود که آثاری در اداره امور تألیف نمود.ادریسیان برای انجام امور،یک وزیر داشتند.ادریس دوم از عمیر بن مصعب ازدی به عنوان وزیر خود استفاده کرد.در عهد زیریان که خود نایب و عامل فاطمیان در افریقیه بودند،وزیر اکبر که«متولی امور الدوله»نام داشت،امور دولت را به تنهایی در اختیار داشت،از او با عنوان«متولی تدبیر البلد»و«متولی البلد»و«مدبره»هم یاد کرده اند. (3)اغالیه امور خود را به وزرا می سپردند که در چند خاندان موروثی بود؛از جمله خانواده بنی حمید که سال ها منصب وزارت را بر عهده داشتند. (4)عصر مرابطین در مغرب و اندلس،عصر تنوع وزراست.شرط وزارت،نَسَب خانوادگی و قبیله و مهارت در کتابت بود.معاون و مشاور از فقهای کاتب بودند.گروه وزرا زیر نظر حاجب و رئیس الوزرا عمل می کردند.وزارت در دوره موحدین،خانوادگی و موروثی،از جمله در بین قبیله هنتاته بود.به شیخ

1- (1) .ابن طقطقی،ص424،422،419.
2- (2) .ابن عذاری،ج2،ص 94.
3- (3) .ادریس،ج2،ص 126؛ابن عذاری مراکشی،ج1،ص301.
4- (4) .مخلوف،ج2،ص116.