تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 133

نیز مانند دیوان انشاء و عرض به وسیله مغولان از دور خارج شد.اما سرانجام در اواخر عهد ایلخانی گویا وزیر دوباره وظایف سابق خود را به دست آورده است. (1)

وظایف وزیر براساس سند دستورالکاتب عبارت است:«ضبط امور دیوان بزرگ(معادل دیوان اعلا)،تدبیر مالی و متوجهات،تکثیر ارتفاعات و محصولات،تعیین واجبات خزانه و مواجب امراء و ایناقان و اصحاب دیوان و سایر اصناف،تقویت ضعفا و تمشیت امور مستحقان،تفویض و تقلید عمال به استصواب و استشارت او و دفاتر پیش او برند و دساتیر و یارغو نام ها به اجازت و اشارت و پروانه و نشانه او باشد و نواب او را که در هر ولایت به نظارت تعیین کند». (2)

10-وزارت در عصر خلفای عثمانی(6801342ه)و صفوی(9071135ه)

اشاره

وزارت در عصر عثمانی،استمرار وزارت عصر ایلخانی مغول بوده و بر اساس الگوی وزارتی ایلخانان است. (3)هسته اولیه وزارت در خلافت عثمانی را تعدادی از علما تشکیل دادند که به اسم وزیر در رأس امور قرار گرفتند و تا عصر وزارت«قراخلیل خیرالدین پاشا»،انجام تمام امور کشوری به استثنای امور نظامی و لشکری را به عهده داشتند.با افزایش وزرا،وزیر اول را«وزیر اعظم»نامیدند؛علاءالدین(723-1323ه)از وزرای«اورخان غازی»،از نخستین وزرای عثمانی است.سپس«شیخ رمضان پاشا»که ابتدا قاضی عسگر بود به وزرات رسید؛ (4)بنابراین در اوایل سلطنت عثمانی یک وزیر کارها را انجام می داد که تا اواخر قرن پانزدهم تعداد این وزرا از

1- (1) .لمبتون،ص71.
2- (2) .نخجوانی،ج2،ص11،108.
3- (3) .چارشلی،ج1،ص689.
4- (4) .چارشلی،ج1،ص691.