تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 135

این وزیر در سمت راست بعد از وزیر اصفهان می نشست. (1)

در عصر صفوی وزارت به دو دسته وزارت کل و وزارت ایالات خاصه تقسیم می شد.وظیفه اصلی وزرای کل اداره املاک خاصه که در محدوده ایالت حاکم قرار داشته و دخالت در درآمدهای آن از محدوده اختیارات حکام خارج بوده است (2)که وزرا دارای اختیارات مالی،قضای و نظامی بودند،از جمله کاربردهای وزیر در سیستم گسترده وزارتی صفوی،وزرای حکام هستند که دست راست خان ها بودند که برخی از آنها را مرکز تعیین می کرد.عصر صفوی از یک سو آغاز تاریخ جدید ایران و از سوی دیگر شروع پیدایش تشکیلات اداری نوین برای اداره امور مملکت است.در این عصر وزیر،رئیس دستگاه دیوان و وزیر اول بود.با ایجاد منصب وکیل و دخالت امیرالامرا در امور سیاسی،از اهمیت وزیر در عصر صفوی کاسته شد. (3)

در عصر شاه عباس اول،به راهنمایی شیخ بهایی انقلابی در ساختار تشکیلات اداری-به ویژه در تشکیلات دینی-صورت گرفت و وزیر،نیرومندترین شخص در دستگاه دیوان سالاری صفوی شد و به مقام صدر اعظم دولت عثمانی نائل شد.

امارت:-منابع تشکیلات اسلامی دو شکل متفاوت از امارت در بلاد اسلامی را نشان داده اند:

1-امارت استکفاء

در این قسم از حکومت؛-خلیفه ولایت و حکومت نواحی مختلف قلمرو خود را به افرادی که کفایت لازم را داشتند و مانند وزیر تفویض از شروط امامت برخوردار بودند،می داد و دایره عمل او را نیز مشخص می کرد،در

1- (1) .میرزا رفیعا،ص234.
2- (2) .بُرن،ص163.
3- (3) .میرزا رفیعا،صفحات متعدد.