تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 160

گزارش های تاریخی،منصور بسیاری از املاک و زمین های مزروعی مصادره شده را به شیوخ قبایل که از موالی امویان بودند-پس از آن که مراتب حمایت خود را از دولت جدید اعلام کردند-باز گرداند.او در وصیت به پسرش مهدی،او را به باز گرداندن اموال مصادره ای به صاحبان شرعی و قانونی آنها توصیه نموده است تا با این وسیله حکومت او آغاز دوره جدیدی از قدرت باشد و مردم بدین وسیله از حکومت او شاد شوند؛اما با این حال،مصادره خیلی زود،بخشی از مشخصات نظام اداری و دیوانی عباسی شد. (1)گزارش های متعددی از مصادره اموال وزرا و کاتبان در این عصر وجود دارد که صورت مفصل مصادرات مقتدر را ابن مسکویه بیان کرده است. (2)

ب)دیوان النظر فی المظالم

عصر مهدی دوره ای از توسعه دیوان مظالم است.دیوان«النظر فی المظالم»که مسئولیت آن بررسی شکایات مردم از و الیان بود،با شکل و سازمانی جدید تأسیس شد.مهدی خود در رأس این دیوان بود و با جمعی از قاضیان که متفقه در شریعت بودند و قدرت صدور حکم براساس شرع داشتند،به شکایات رسیدگی می کرد. (3)

ج)دیوان ضیاع

در دوره هارون الرشید دیوان جدیدی به نام«دیوان ضیاع»تأسیس شد (4)که فقط وظیفه رسیدگی به امور ضیاع و املاک خانواده عباسی را داشت.این ضیاع بسیار

1- (1) .اشپولر،ج2،ص97.
2- (2) .ابن مسکویه،ج5،ص324.
3- (3) .ابن طقطقی،ص243.
4- (4) .ابن مسکویه،ج5،ص73،74،385،220.