تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 181

فرزندان خود را حاکم ایالات سازند؛آنها با این که خردسال بودند تحت حضانت یک امیر قزلباش لَلِه(اتابک دوره سلجوقی)بودند. (1)

تشکیلات صفوی مانند تشکیلات عثمانی در اولین مرحله پیدایش،نظامی بود و اهل شمشیر کارهای اهل قلم را به عهده داشتند و ازاین رو اهل قلم هیچ نفوذی در امور دیوانی و اداره مرکزی نداشتند. (2)سومین مرحله اصلاحات در تشکیلات مرکزی صفوی،جدایی نهاد مذهبی از نهاد سیاسی است؛زیرا علمای این دوره ادعای شاهان در نیابت امام غایب را رد می کردند و در پی اثبات استقلال خود در امر نیابت امام غایب علیه السلام(امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف)بودند. (3)

در رأس نظام اداری صفوی هفت دسته قرار داشتند:1.شاه؛2.مناصب و مشاغل دینی(ملاباشی،صدرخاصه،صدرعامه،متولیان آرام گاه ها مانند متولی حرم امام رضا علیه السلام...)شیخ الاسلام اصفهان،قاضی اصفهان،قاضی عسگر؛3.مناصب امرای عظام ولایات و امرای سراحدات بیگلر بیگی،خوانین و سلاطین،والی عربستان،والیان گرجستان،بیگلر بیگیان عظیم الشأن؛4.امرای درگاه(وزیر دیوان اعلا یا وزیر اعظم و...)؛5.مقامات درباری یا مقرب الخاقان؛6.عمّال وزرا،کلانتران؛7.مقرب الحضرت ها(داروغه دفترخانه،سفره چی باشی).

خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه

وجه اهمیت تشکیلات اسلامی،تأسیس و توسعه دیوان و اداره مرکزی در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله است.این اداره مرکزی در عصر اموی در مناطق رومی و در

1- (1) .میرزا رفیعا،ص402،215،162.
2- (2) .میرزا رفیعا،صفحات متعدد.
3- (3) .کمبریج،ص176.