تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 190

که به سوی بیت المال حمل می شود؛2.توظیف،یعنی به کارگزار دولتی دستور داده شود که مالی معلوم را تا مدت معین حمل کند و ارسال دارد؛3.تسبیب،یعنی وظیفه و جیره مردی را بر مالی که وصولش دشوار است موکول کنند؛4.سَفتَجه؛5.طَسُّوج برابر با یک سوم از یک هشتم مثقال؛6.دانق،برابر با چهار طسوج؛7.دینار برابر با بیست و چهار طسوج؛8.قیراط؛9.حَبَّه؛10.شعیره. (1)

اقلام عمده درآمد دیوان بیت المال

الف)زکات

این مالیات سابقه طولانی در جزیره العرب دارد و پیش از آن که یک اصطلاح شرعی شود،در واژه های اقتصادی عصر جاهلی با عنوان مالیات«الرکاز»(دفین اهل الجاهلیه)آمده است.از جمله مهم ترین مالیات دوره جاهلی،مالیات نذور و صدقات است که در قرآن«زکات»نام دارد و همان(زکوتو) Zakutu عهد بابلی است. (2)

فریضه زکات،یکی از فروع دین اسلام است که اصل تشریع آن در قرآن-در شش آیه از آیات مکی-آمده است؛با توجه به سابقه این دستور مالی،تشریع دولتی آن در مدینه از نخستین اقدامات اداری پیامبر صلی الله علیه و آله پس از تأسیس دولت است.آیات زکات برای تعدیل بنیه اقتصادی جامعه،با فرض وجود حقوق فقرا در اموال اغنیاء است.پیامبر صلی الله علیه و آله با این وسیله جامعه اسلامی را از فقر نجات داد.ایشان دست خدا را واسطه دستِ گیرنده و دهنده زکات بیان کرده و اقامه نماز بدون زکات را بی ثمر دانسته است. (3)زکات مالیاتی سالیانه از نقدین و غلات

1- (1) .خوارزمی،ص63و64.
2- (2) .علی،ج5،ص316.
3- (3) .ابویوسف،ص80؛ابوعبید،ص443.