تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 22

2.شهر آمار(همار)،دبیهر یا دبیره الباب؛مسئول درآمد کشور و حساب های شهری.(شهرهمار دفیره)

3.کذک آمار دبیهر؛دبیر خزانه و دبیر آمار ویژه شاه.(کده همار دفیره)

4.آخور آمار دبیهر؛دبیر اصطبل شاهی.(آهر همار دفیره)

5.کنز آمار دبیهر؛دبیر خزانه.(گنج همار دفیره)

6.آتش آمار دبیهر؛دبیر امور آتش کده.(آتش همار دفیره)

7.روانگان آمار دبیهر؛دبیر اوقاف و امور خیریه.(روانکان دفیره)

ابن ندیم به پیچیدگی و گسترش سازمان دبیران به عنوان روح و محور نظام تشکیلات ایرانی اشاره کرده است.او به نقل از ابن مقفّع آورده است که ایرانیان هفت خط برای امور مختلف داشته اند،از جمله خط«شاه دبیریه»که مخصوص مکاتبات شاهان بوده است و خط«کَستَج»که فقط عهود و اوقات پرداخت حقوق سپاهیان (1)و اقطاعات و نقش و نگار انگشتر و سکه درهم فارسیان با این خط است. (2)طبری و دینوری از دو ایرانی با نام«یزدک»به عنوان«کاتب سِر»و از رئیس دبیرخانه یا دیوان رسائل به نام«اسفاد جشنس»نام برده اند (3)و چنان که خواهد آمد،منصب دبیری به وسیله قوانینی که کاتبان ایرانی تدوین کردند،در عصر اسلامی استمرار پیدا کرد.با ذکر این شواهد به نظر می رسد تشکیلات عربی،استمرار تشکیلات ایرانی است.

3-اصالت عربی تشکیلات اسلامی

این دیدگاه بر ریشه های عربی تشکیلات دولت های اسلامی تأکید دارد.به عقیده

1- (1) .خوارزمی،ص113.
2- (2) .ابن ندیم،ص22و23و24.
3- (3) .طبری،ج1،ص486؛دینوری،ص83.