تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 255

رتبه های نظامی در عصر بویهی را به نقیب،حاجب،سپه سالار و اصفهبد تقسیم کرده اند که در رأس آنها سپه سالار قرار داشت.در عصر صفوی نیز از القاب یوزباشی،مین باشی و مین باشیان برای نامیدن رسته ها و یگان های نظامی استفاده می کردند.

8-توسعه دیوان جیش سامانیان غزنویان و سلجوقیان

سیر تاریخی تشکیلات نظامی نشان می دهد که تشکیلات نظامی ابتدا در مسیر فتوحات و در قالب مصالح بومی دولت های نیمه مستقل وابسته به خلافت در شرق و غرب جهان اسلام شکل گرفته است؛از جمله در شرق،سامانیان،سرزمین ماوراء النهر را به تدریج با سامان دادن توسعه تشکیلات نظامی ایرانی و به نام اسلام فتح کردند.سامانیان و غزنویان از نشانه سپه سالاری قبا،کلاه و کمر استفاده می کردند. (1)در دوره اسلامی پادگان های ثابت بسیاری بنا شد رباطها از جمله پادگان های اسلامی بود که راه های ارتباطی بخارا به آمل را از هجوم کافران حفظ می کرد. (2)در همین رباطها هزاران غازی فراهم شد که در ماوراءالنهر،بدنه اصلی لشکر محمود غزنوی را تشکیل دادند.شکل گیری این لشکر،نخستین گام بزرگ کلاسیک در تشکیلات نظامی مسلمانان است که ثمره آن فتح سنگرهای کلیدی هند بود.به گفته باسورث،تشکیلات گسترده نظامی سامانیان بخارا دقیقاً الگوبرداری از نمونه خلافت بغداد بود. (3)

در عصر سامانی سپه سالاران،امور نظامی را مستقل از دستگاه دیوانی و

1- (1) .باسورث،ص137.
2- (2) .باسورث،ص30.
3- (3) .باسورث،ص31.