تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 259

از ویژگی های سپاه حرفه ای غزنوی،استمرار سنت های ملیت های مختلف در این ارتش بود که عمده ترین آنها ایرانی بودن است؛به همین جهت جنگ افزارهای انفرادی سپاه غزنوی از نوع جنگ افزارهایی بود که پیوسته در عالم ایرانی به کار می رفت؛ (1)آنها در هنگام جنگ،گرز،نیزه،زوبین به کار می بردند و نیم تنه زرهی به تن می کردند و سپرهایی که روکش پوستی یا فلزی داشت به دست می گرفتند و به تعبیر فخر مدبر می توانستند مانند یک حصار،تشکیل خطی استوار دهند.سواره نظام نیز مسلح به کمان،تبرزین،گرز،نیزه،شمشیر و قلاجور(شمشیر بلند خمیده)بودند.

9-دیوان عرض،دیوان عارض

عرض العین به معنای گذراندن سپاهیان از پیش چشم است.رژه و سان دیدن سنتی قدیمی در نیروهای نظامی است؛به طوری که پیامبر صلی الله علیه و آله در غزوه بدر از نیروهای خود سان دید.این سنت در عصر راشدین و اموی استمرار پیدا کرد و در عصر عباسی تشریفات ایرانی سان دیدن به کار گرفته شد.این گونه مراقبت کامل و همه جانبه از نیروها منجر به تأسیس«دیوان عرض»گردید که مسئولیت اصلی آن تنظیمات داخلی ارتش و پرداخت مستمری و آذوقه ارتشیان بود.جایگاه مهم عارض پس از وزارت قرار داشت.دیوان عارض بزرگ در مرکز و پایتخت مستقر بود و شعباتی در ولایات داشت و بیشتر ایرانیان مشغول در دیوان سالاری به این مشاغل گماشته می شدند. (2)این دیوان دارای دفاتر و تعدادی کاتب بود و صاحب دیوان عرض(صدریه دیوان العرض)آن را اداره