- سخن ناشر 1
- تبیین موضوع تحقیق و منابع اصلی 10
- هدف و ضرورت تحقیق 15
- اشاره 17
- 1-اصالت رومی تشکیلات اسلامی 17
- الف)دیوان 18
- اشاره 18
- ب)پیوستگی دین و سیاست 19
- د)سکه 20
- ج)خاتم 20
- و)منصب کتابت و کاتبان 21
- ه)گاه شماری و تاریخ 21
- 3-اصالت عربی تشکیلات اسلامی 22
- 4-اصالت اسلامی تشکیلات اسلامی 23
- برخی جزئیات تشکیلات اسلامی در جزیره العرب پیش از اسلام 24
- اشاره 24
- -آب دادن حجاج 26
- -دربانی و پرده داری کعبه 26
- -رفاده یا مهمان داری 26
- -دارالندوه 27
- -قبه یا اسلحه خانه 28
- -سرداری(قیاده)و عیر 28
- -مؤسسه پرداخت دیه و غرامت 28
- -دادرسی و قضا 29
- -ایسار 29
- -سفارت 29
- -اموال مصادره شده 30
- -القضاء العشایری و عقدالاحلاف 30
- -نگاهبانی مسجدالحرام(عماره) 30
- 1-مبانی نظری تأسیس دولت به وسیله پیامبر صلی الله علیه و آله 34
- ب)صدور نامه هایی به سیاق نامه های اداری 37
- الف)تأسیس و امضای ادارات 37
- ج)تبدیل مدینه به شهر سیاسی 37
- اشاره 37
- د)تخریب جامعه جاهلی 38
- ه)مؤاخات و ارتباطات نوین اقتصادی-اجتماعی 39
- و)طرد نظام قبیله ای و تأسیس دولت دینی 39
- اشاره 41
- -نقیب 41
- -صاحب سِرّ 41
- -حَشَم و اطرافیان خاص 42
- -کاتب 42
- -مناصب دینی 43
- 2-امور نظامی 44
- 1-حارس 44
- -امور انتظامی و نظامی 44
- -اداره امور مالی در تشکیلات دولت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 45
- اشاره 45
- 3-اوزان 46
- 2-پول و سکه 46
- 1-مالیات 46
- -تعریف سیر و روابط و حقوق بین الملل در سیره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله 47
- -سبک اداری نامه های پیامبر 49
- -سفرا و دیپلماسی دولت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 51
- اشاره 55
- الف)دیوان خراج 58
- ب)دیوان جند شرطه و شرطه الخمیس 59
- ج)دیوان قضا 59
- د)گزینش و تعیین عاملان 59
- ه)عیون و بازرسی 60
- و)دیوان رسایل و کاتبان 60
- ز)بیت المال 60
- ط )دادرسی و بازرسی کارگزاران 61
- ک)شهرگرایی حضرت علی علیه السلام و توصیه به مدنیت 61
- ح)فنون جنگ و آرایش نظامی 61
- خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 62
- 1-ماهیت خلافت و کیفیت تحقق آن 64
- اشاره 64
- الف)پارادایم جانشینی در منابع تشکیلات اسلامی 67
- ب)تشریفات مربوط به القاب خلیفه 68
- 2-تعداد خلفا،کمّیت و کیفیت قدرت آنها 72
- الف)طبقه اول-خلفای پیامبر؛راشدین 72
- اشاره 72
- الف)خلفای اموی شرق در دمشق 73
- ب)طبقه دوم-خلفای اموی 73
- ب)خلفای اموی غرب اسلامی و اندلس-از الداخل تا هشام سوم(138-428ه) 73
- -خلفای بنی عباس(655-136ه)در بغداد 74
- ج)طبقه سوم-خلفای بنی عباس 74
- -خلفای عباسی(817-656ه)در مصر،(قاهره) 75
- 3-جایگاه ولایت عهدی در تشکیلات اسلامی 76
- د)طبقه چهارم-خلفای عثمانی 76
- -خطبه 80
- 4-تشریفات و نشانه های ویژه خلافت و سلطنت در تشکیلات اسلامی 80
- -سریر 82
- -سکه و سازمان دارالسکه و دارالضرب 83
- -برده(عبا) 87
- -خاتم و مُهر 88
- -عمامه و تاج 89
- 5-ادارات دارالخلافه و دربارهای سلطنتی دولت های اسلامی 90
- 6-حاجب 96
- خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 102
- 1-جایگاه وزارت در تشکیلات اسلامی 104
- اشاره 107
- 2-اقسام وزیر 107
- الف)وزارت تفویض 108
- ب)وزارت تنفیذ 109
- 3-استمرار وزارت ایرانی در عصر عباسی اول 110
- 4-جایگاه مقام امیرالامرا در تشکیلات اسلامی 114
- 5-وزارت در دوره سلطه آل بویه(334-447 ق)و فاطمیان 118
- اشاره 118
- وساطت و وزارت در عصر فاطمی 122
- 6-وزارت در تشکیلات اسلامی عصر غزنوی(366-582ه) 123
- 7-وزارت در عصر سلجوقی(447-590ه) 125
- 8-وزارت در عهد دولت های مغربی و اندلسی 128
- اشاره 133
- 10-وزارت در عصر خلفای عثمانی(6801342ه)و صفوی(9071135ه) 133
- 1-امارت استکفاء 135
- 2-امارت استیلاء 136
- 1-دیوان در تشکیلات عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و راشدین 140
- 2-دیوان در عصر اموی 142
- اشاره 142
- ب)دیوان جند 143
- الف)دیوان خراج 143
- ج)دیوان خاتم 144
- د)دیوان رسائل 145
- ه)دیوان برید 146
- و)دیوان نفقات اموی 149
- ز)دیوان صدقه عهد اموی 149
- ط )دیوان طراز عهد اموی 150
- ح)دیوان مستغلات 150
- اشاره 153
- الف)دیوان مصادرات 159
- ب)دیوان النظر فی المظالم 160
- ج)دیوان ضیاع 160
- د)دیوان استخراج 161
- ه)دیوان خاصه 161
- و)دیوان جهبذه 161
- ط )دیوان المکاتبه و دیوان رسائل(دیوان انشاء) 162
- ز)دیوان موالی و غلامان 162
- ح)دیوان الجند الشاکریه 162
- ی)دیوان برید در عصر عباسی و فاطمی(صاحب الخبر) 165
- 7-دیوان و نظام وزارت در عصر ایلخانی،تیموری،عثمانی و صفوی 177
- خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 181
- اشاره 184
- جایگاه تشکیلات مالی در شریعت اسلام 184
- اشاره 185
- 1-دیوان بیت المال(الدیوان السامی) 185
- اقلام عمده درآمد دیوان بیت المال 190
- الف)زکات 190
- ب)خمس 195
- ج)عشور 197
- ه).خراج 202
- اشاره 208
- 3-جایگاه درآمد اقطاع در تشکیلات اداری مسلمانان 208
- دیوان های مالی اقطاع در عصر بویهی،غزنوی و سلجوقی 210
- 4-دیوان استیفاء 212
- 5-درآمد وقف 214
- 6-تخلفات مالیاتی و تعمیم مصادیق مالیات 215
- الف)عطا و دیوان عطا 220
- 8-هزینه های دولت در تشکیلات اسلامی 220
- اشاره 220
- ب)حقوق کارمندان 222
- د)هزینه های شخصی خلفا 225
- خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 225
- مقدمه 228
- اشاره 229
- 1-سیره نظامی پیامبر صلی الله علیه و آله 229
- اولین رئیس دیوان جند 229
- 2-آمادگی دایم؛ 230
- 1-اصول ثابت جنگ و صلح؛ 230
- 3-رازداری؛ 232
- 4-نظم و آرایش نظامی؛ 232
- 5-اصل غافل گیری؛ 233
- الف)دیوان جیش و ترکیب نیروها در عصر اموی 235
- اشاره 235
- ب)دیوان جیش و عناصر سپاه در عصر عباسیان 236
- ج)نیروهای مشرقی ارتش عباسی در عصر معتصم و متوکل 238
- 3-مراحل انحطاط و سقوط و فروپاشی ارتش خلافت عباسی 239
- اشاره 242
- -یگان دَبّابات 242
- -یگان نفت انداز 242
- -یگان منجنیق(عرّاده) 243
- -یگان عیاران 244
- -یگان زرافین 244
- -عیون و نیروهای تدارکاتی 245
- الف)سلاح های سبک 247
- 6-ساز و برگ نظامی و اسلحه در تشکیلات نظامی دولت های اسلامی 247
- اشاره 247
- اشاره 249
- -منجنیق 249
- ب)سلاح های سنگین 249
- -قوچ جنگی 250
- -دبابه 250
- 7-آرایش نظامی در تشکیلات اسلامی 251
- -توپ 251
- 8-توسعه دیوان جیش سامانیان غزنویان و سلجوقیان 255
- 9-دیوان عرض،دیوان عارض 259
- اشاره 262
- الف)دیوان جیش و نیروی نظامی در مغرب و اندلس 265
- ب)دیوان جیش و سازمان نظامی عصر عثمانی 267
- 11-تشکیلات نظامی و دیوان سپاه صفویه 270
- 12-دیوان و تشکیلات نظامی نیروی دریایی در دوره اسلامی 272
- 13-دیوان اسطول 274
- 14-اسامی برخی کشتی های جنگی و یگان های دریایی 276
- مقدمه 284
- 1-نظام قضا در عصر پیامبر 285
- 2-دیوان قضا در عصر راشدین 288
- 3-دیوان قضا در عصر اموی 290
- 4-دیوان قضا در خلافت عباسی و فاطمی 291
- اشاره 296
- 5-دایره وظایف قاضی در تشکیلات اسلامی 296
- الف)مکان قاضی و کارمندان او در تشکیلات اسلامی 298
- ب)قضاوت در دولت های وابسته به خلافت عباسی 300
- 6-دیوان مظالم و آیین دادرسی 302
- 7-دیوان مظالم در عصر عباسی و دولت های معاصر آن 303
- 8-تشکیلات قضا در عصر ایلخانی،صفوی و عثمانی 305
- خلاصه فصل،نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 309
- دایره وظایف محتسب و شرایط آن 311
- اشاره 311
- 1-حسبه در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و راشدین 313
- 2-حسبه در عصر اموی و عباسی 315
- 3-حسبه در عصر دولت های وابسته به خلافت عباسی 316
- اشاره 320
- تعریف شرطه در سازمان اداری مسلمانان و محدوده وظایف آن 320
- 1-شرطه در صدر اسلام 321
- 2-شرطه در عصر غزنوی،بویهی،فاطمی و سلجوقی 326
- 1-ولایت نماز 329
- 4-ولایت در فتوا(صاحب الفتوا) 332
- 3-ولایت حج،امیرالحاج 332
- 5-وظایف دینی عصر عثمانی و صفوی 333
- 6-سازمان نقابت،نقیب الاشراف 335
- خلاصه فصل و نتایج و منابع بیشتر برای مطالعه 338
- اشاره 339
- تشکیلات اصناف و تجارت در دوره اسلامی 342
- تشکیلات اسلامی در شبه قاره هند 344
- تشکیلات و اداره امور علمی و آموزشی در جهان اسلام 345
- تغییرات و برخورد سنت و مدرنیته در تشکیلات اسلامی 346
آسیا)به آناطولی بردند. (1)امپراتوری عثمانی به طور طبیعی در موضع جنگ قرار گرفت؛زیرا میان دارالحرب و دارالاسلام به وجود آمد که نوعی سیاست جنگی بر این دولت تحمیل کرد؛ازاین رو این دوره،یکی از دوران مهم از توسعه تشکیلات نظامی در اسلام است که به طور کامل از نظام عشیره ای به نظام ارتش ثابت عبور کرد.«یایا»و«مُسَلِّم»نیروی ثابت مرکب از جوانان ترک و نیروی مسلح بالفعل بودند که به جای سواره نظام عشیره ای بود.دولت عثمانی یگان های مختلفی از نیروهای بالفعل از جوانان ترک که از اسرای جنگ بودند،تشکیل داد.ارتش عثمانی وجه تمایز این دولت است و ابزاری برای حکومت و جنگ بوده است؛این دولت،ارتشی بزرگ بود و عالی ترین کارمندان آن فرماندهان ارتش بودند. (2)پایه ارتش عثمانی،نیروی سواره نظام بود که زیر رایت یا سنجق ویژه ای بودند.
بودجه سواره نظام از اقطاع نظامی تأمین می شد و متولی اقطاعات«سنجق بیک»نام داشت.سواره نظام خاص عثمانی(ینی چری)،در خط مقدم جنگ بودند.پس از آنان آغاوات،سپس قاضی عسکرها و حسابرسان و در نهایت موکب سلطان همراه محافظان خاص همراه با حاجب امپراتوری بود که پرچم امپراتوری را حمل می کرد و سپس پرچم های شش گانه-که هر یک متعلق به سپاهیان مختلف بود-به علاوه نیروهای برجسته سواره حقوق بگیر،حرکت می کردند.صدراعظم و وزرا در قلب،و پشت سر او پاشای روم ایلی و شمار زیادی از سوارکاران اقطاعی قرار داشتند. (3)
1- (1) .احمد یاقی،ص17.
2- (2) .احمد یاقی،ص79.
3- (3) .احمد یاغی،ص81.