تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 270

عثمانی بر نیروهای آموزش دیده مسیحی بود؛ازاین رو،دولت عثمانی را مرد مریض اروپا می خواندند. (1)

11-تشکیلات نظامی و دیوان سپاه صفویه

اندکی پیش از صفویان،در عهد آق قویونلو،نیروی نظامی از لحاظ کمی و افراد توسعه فوق العاده ای یافته بود.پادشاه،فرمانده کل قوا بود و امور نظامی ایالات در دست داروغگان قرار داشت.اوزون حسن(م873ه)سازمان نظامی بومی بزرگی ایجاد کرد که از همین اردوی یکپارچه و فعّال سیاسی-نظامی،آق قویونلو(نیروی نظامی صفویه)سر برآورد.«حیدر پدر اسماعیل،بنیان گذار صفویه،اسلحه سازی ماهر بود و یکی از محققان از این موقعیت او در اردبیل به این شکل یاد کرده است که در اردبیل به جای قلم نی،شمشیر یافت می شود». (2)

نظام،ارتش و نیروهای مسلح در عصر صفوی همچون گذشته براساس نظام ایالات شکل گرفت.از جمله اختیارات و الی اختیارات نظامی او بود.خان ها همه قدرت ایالت را در اختیار داشتند،حکم آنها حکم شاه بود و فرمانده قوای نظامی ایالت خود بودند.لشکر مرکب از نیروهای عشایر و ایلات بود.سازمان نظامی صفوی بر دو رکن اصلی:نظامیان بلندپایه(خواص دربار شاه)و نیروهای تحت امر حکام ولایت استوار بود.در رأس نیروهای نظامی دربار،قورچیان(سواره نظام قبیله ترکمان)قرار داشتند.شمار قورچیان در سال 936هجری(1530م)پنج هزار نفر بود، (3)قورچی از طوایف متعصب شاه صفوی(قزلباش)انتخاب

1- (1) .احمد یاغی،ص140.
2- (2) .هینتس،ص90؛امینی،ص140.
3- (3) .بُرن،ص74.