تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 342

در دست است که عملکردی مانند دیوان های آب داشته است؛به طوری که تا دوره معاصر همچنان شیوه آن در جامعه مسیحی این شهر معمول بوده است.

تشکیلات اصناف و تجارت در دوره اسلامی

اصناف در جوامع اسلامی،به صورت تشکیلات اداری اقتصادی در نظام اجتماعی،در کنار دولت مرکزی از عملکرد ممتازی برخوردار بوده اند.در نخستین گزارش ها در تاریخ اجتماعی مدینه،از ملاقات پیامبر صلی الله علیه و آله با اصناف مدینه سخن رفت.در تاریخ سیاسی-اجتماعی اسلام،اصناف همواره مبدء تحولات بوده اند.تنظیم اصناف و حِرَف و بازرگانی داخلی و خارجی در جوامع اسلامی از پدیده هایی است که حاکی از پیشرفت تشکیلات در این جوامع است.کوهِن شرق شناس فرانسوی(1991)این نکته را مد نظر قرار داده و می نویسد:اسلام پیش از اروپا،تعاونی هایی را برای سازمان دادن به اصناف و مشاغل و بازرگانی تأسیس کرده است. (1)تنظیم اصناف اگرچه ریشه در تمدن ساسانی و بیزانسی دارد،اما در گزارش جغرافی دانان مسلمان از شهرهای اسلامی می بینیم که سازمان دهی و اداره بازارها و بازرگانی و اصناف و حِرَف به وسیله دولت و نیروهای محلی آمده است.کامل ترین این گزارش ها از لیون افریقی در مورد شهر فاس و تونس است و بازرگانی و بازار و اداره آن کاملاً تحت سلطه سازمان دهی دولت بوده است.برخی خاورشناسان تلاش کرده اند ارتباطی بین تشکیلات مستقل تجارت و اصناف و حرف،با فرقه های سیاسی برقرار کنند و به نمونه عیاران و فتوه اشاره کرده اند. (2)کوهن با کتاب آیا اصنافی در جهان اسلام وجود