تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 39

ه)مؤاخات و ارتباطات نوین اقتصادی-اجتماعی

بزرگ ترین اقدام اجتماعی پیامبر صلی الله علیه و آله برای نفی و تخریب بنیان روابط اجتماعی و اقتصادی و سیاسی دوره جاهلی،«مؤاخات»است.پیامبر صلی الله علیه و آله در مؤاخات به دنبال نفی احلاف(تشکیلات ساده دوره جاهلی)و مقتضیات ظالمانه آنها بود و فرمود:«لاحلف فی الاسلام؛هیچ پیمان جاهلی در اسلام جایی ندارد.»حضرت علی علیه السلام حمزه را مظهر این حرکت پیامبر علیه احلاف و نفی آنها دانسته و از حمزه به سبب عدم تعهد و وابستگی به احلاف،به نام«اسدالله»در برابر«اسدالاحلاف»یاد کرده است.حمزه در جاهلیت مردی بیدار و آزاد و غیر متعهد به همه پیمان های ظالمانه جاهلی بود. (1)

مؤاخات آثار سیاسی نیز داشت و زیرساخت های شکل گیری مردم در قالب امت واحده را فراهم می ساخت.مؤاخات با پایان دادن به جنگ صد ساله بین اوس و خزرج و سایر رقابت های خونین اعراب،توانست یک اتحاد سیاسی میان اعراب مدینه و سایر گروه های ساکن در آن برقرار نماید؛ازاین رو علت سیاسی-اجتماعی مؤاخات مهم تر از علت اقتصادی این حرکت تشکیلاتی است.

و)طرد نظام قبیله ای و تأسیس دولت دینی

با اجرای برنامه مؤاخاه،روابط مسلمانان مدینه بر اساس وحدت مبتنی بر دین شکل گرفت و چینش جامعه از قالب نظام قبیله ای خارج شد و عصبیت قومی و قبیله ای کارایی خود را از دست داد.اگر چه آثار نظام مؤاخاه در عهد عثمان و حکمای اموی و پس از آن کم رنگ شد و تأثیر عصبیت و قبیله بار دیگر پررنگ گردید،با این حال،نظام عمومی سازماندهی جامعه عرب جزیره العرب از تقسیم قدرت براساس قدرت قبیله،به دسته بندی افراد براساس قدرت اسلام تبدیل گردید.در سازمان قبایل،