تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 61

ح)فنون جنگ و آرایش نظامی

از جمله مواردی که در آرایش نظامی اهمیت ویژه داشت،قرار گرفتن گروهی از جاسوسان و عیون در پیشاپیش و مقدمه و طلایه لشکرها و ستون های نظامی بود.

ابن خلدون ضمن گزارش بخشی ازخطبه های حضرت علی علیه السلام در صفین،از آنها به نام اصول«علم الحرب»و آموزش دانش جنگ یاد نموده است. (1)

ط )دادرسی و بازرسی کارگزاران

نامه های زیادی درباره مؤاخذه کارگزاران و عمّال از جانب آن حضرت علیه السلام صادر شد از جمله نامه حضرت علی علیه السلام به قاضی شریح در تنظیم سند برای خانه ای بود که به هشتاد دینار خرید.نامه به اشعث بن قیس،والی امام در آذربایجان به علت خیانت در بیت المال،نامه به عبدالله بن عباس عامل حضرت در بصره و نامه به زیاد درباره خیانت او به اموال مسلمین از شمار این نامه هاست.از ویژگی های حضرت علی علیه السلام نفی عمّال عثمان است که از خانواده بنی امیه بودند.ایشان در آغاز خلافت،کارگزاران عثمان در شهرها را عزل کرد. (2)در دوره چهار ساله خلافت،سیاست حضرت علی علیه السلام در نفی و طرد کسانی که از مسیر عدالت خارج شده بودند استمرار داشت و مارقین و ناکثین و قاسطین از حوزه حکومتی علوی خارج بودند.

ک)شهرگرایی حضرت علی علیه السلام و توصیه به مدنیت

دورکردن خوارج از حوزه امامت و خلافت و قدرت اسلامی به وسیله حضرت علی علیه السلام صورت گرفت؛زیرا با حاکمیت اندیشه سیاسی خوارج،قدرت سیاسی در مدینه و کوفه و مراکز قدرت تضعیف می شد و اصل خلافت اسلامی منحل می گردید؛ازاین رو حضرت علیه السلام از خوارج به فتنه تعبیر فرموده و کار خود را درآوردن چشم فتنه