تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 64

نهاد خلافت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله تا سقوط بغداد

1-ماهیت خلافت و کیفیت تحقق آن

اشاره

واژه خلافت از مصدر«خَلَف»،به معنای امارت است.و در متون اسلامی در تعریف خلیفه از واژه های سلطان اعظم،زعامت عظمی و امامت عظمی استفاده شده است.و خلیفه یعنی کسی که ولایت عام بر همه امت دارد و متصدی امور آنهاست.این واژه یا فعیل به معنای مفعول است:«ویکون المعنی فیه أنّه یستخلف ممن قبله» (1)و یا از فعیل به معنای فاعل است:«ویکون المعنی فیه انه یخلف من بعده».

خلافت،بزرگ ترین نهاد سیاسی-دینی در عرصه حکومت و عمده ترین پدیده قرون وسطا است که مسلمانان به واسطه قدرت آن،فرهنگ و تمدن جدیدی را در سراسر جهان پی افکندند.برخی خاورشناسان کوشیده اند بین نهاد خلافت و مقام پاپ که در قرون وسطا به وجود آمد،مقایسه کنند. (2)

حکومت های دنیوی نمایی از قدرت طبیعی در اداره امور مردم برای تأمین مقاصد دنیایی و هواهای نفسانی هستند،اما خلافت عبارت است از ریاست عام