تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 68

1.بیعت.

2.عهد:قلقشندی در تعریف شیوه عهد در انتقال قدرت خلافت چنین می گوید:عهد عبارت است از این که خلیفه حاضر(خلیفه المستقر)خلافت را برای دیگری که دارای شرایط خلافت است،تعیین کند.

3.قهر و استیلاء: (1)قلقشندی در ذیل این شیوه،بحثی اجمالی مطرح نموده که آیا امامت و خلافت کسی که به زور به خلافت رسیده،منعقد شده است یا خیر؟چهار قرن پیش از قلقشندی،ماوردی و ابن الفراء در کتاب های خود که با نام الأحکام السلطانیه منتشر شده است،این شیوه را بیان کرده اند.این دو از شیوخ و کارگزاران و مقربان خلافت عباسی بوده اند و نخستین منابع تشکیلات اداری مسلمانان را به گونه ای تنظیم کرده اند که وقوع صحیح جانشینی را تبیین شرعی کنند؛به طوری که عملکرد تشکیلاتی و اداری مسلمانان از راشدین و خلفای پس از آنها را براساس مبانی شرعی توجیه نماید و انعقاد امامت و خلافت راشدین و خلفای اموی و عباسی را تأیید نماید.ماوردی از سه پارادایم قلقشندی،تنها بیعت و عهد را مطرح نموده است. (2)وابن الفراء با ذکر اصطلاح«نحن مع من غلب» (3)و با ذکر روایت«تکون الجمعه مع من غلب»به شیوه سوم هم اشاره نموده است.

ب)تشریفات مربوط به القاب خلیفه

در طی چند قرن خلافت به وسیله ده ها دولت اسلامی،بزرگ ترین شاخصه خلافت اسلامی،اعطای القاب به خلیفه بوده است.قلقشندی و بسیاری از

1- (1) .قلقشندی،مآثر،ج1،ص58.
2- (2) .ماوردی،ص7.
3- (3) .ابن الفراء،ص24و25.