تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 82

فاطمیان در جامع قاهره،الازهر و جامع عمر و جامع حاکمی،از شکوه خاصی برخوردار بوده است.خلیفه فاطمی در سال سه بار در این سه مسجد جامع در طی مراسم بسیار چشم گیری خطبه نماز جمعه (1)را با شعایر شیعی برگزار می کرده است.مقریزی با اختصاص بخشی با عنوان هیئت نماز جمعه در عصر فاطمیان،به طور مفصل جزئیات تشریفات گسترده خطبه جمعه را آورده است. (2)در افریقیه بنی زیریان(336-558ه)ابتدا خطبه به نام خلفای شیعی فاطمی می خواندند،اما از نیمه قرن پنجم،خطبه به نام خلفای عباسی خواندند.مرابطین در مراکش،از ابتدا خطبه به نام خلفای عباسی همراه با شعایر تسنن می خواندند،اما موحدین متمایل به تشیع با سلطه بر مراکش خود را خلیفه و امیرالمؤمنین خواندند و خطبه به نام خلفای موحدین همراه با شعایر تشیع خواندند.در ایران عصر ایلخانی،«اولجایتو»در سال 709 هجری دستور داد نام خلفای ثلاثه را از خطبه و سکه بیندازند و نام امیرالمؤمنین علی علیه السلام و امام دوم و سوم شیعیان را در خطبه بیاورند و در سکه فقط بر نام حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام اقتصار کنند. (3)بدین ترتیب ممالیک سنی و خلفای عثمانی و حفصیان بنی مرین متعصب به تسنن،در برابر پادشاهان صفوی مروج تشیع که خطبه به نام بزرگان مذهب خود می خواندند،قرار گرفتند.

-سریر

مقصوره و سریر و سماط (4)و مجالس و مواکب و اعیاد و جشن های مختلف،

1- (1) .مقریزی،خطط،ج2،ص 362.
2- (2) .همان،ج3،ص 231-233.
3- (3) .اقبال،ص316.
4- (4) .مقدمه ابن خلدون،ص473؛قلقشندی،صبح الاعشی،ج3،ص522.