تاریخ تشکیلات در اسلام صفحه 83

از جمله شعائر و علائم خلافت و سلطنت در تشکیلات اسلامی است.نظام الملک در خصوص نشانه سریر و اهمیت آن برای سلطان،سفارش مؤکد دارد؛ (1)او در مورد نشانه سماط نیز فصل مستقلی با عنوان«اندر نهادن خوان نیکو»را آورده است:«ترتیب آن پادشاه را تمام تر فرمودی...چندان بود که همه امیران و ترکان و خاص و عام عجب ماندندی...». (2)

تشریفات حرکت انواع موکب نیز نوعی علامت خلافت است که در سطح بسیار گسترده ای از جمله در عصر ممالیک در شرق و حفصیان در غرب اسلامی گسترش پیدا کرد.کاخ و بیوتات سلطنتی و خانات مخصوص دولتی نیز بخشی از دستگاه اداری بودند که در حقیقت حریم سلطان و دستگاه خلافت را از مردم جدا می کردند.

-سکه و سازمان دارالسکه و دارالضرب

نخستین و عمومی ترین و مهم ترین نشانه هر قدرت دولتی در طول تاریخ،سکه و پول رایج بوده است. (3)در تشکیلات خلافت و دولت های اسلامی از عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله به بعد،سکه نشانه قدرت بود.نخست سکه های ایرانی و رومی(دینار هرقلی رومی،دینار کسروی ایرانی،مغربی و یمنی)و سپس سکه با شعارهای مشترک ایرانی و رومی و اسلامی و سرانجام پس از هشت دهه از ظهور اسلام،سکه های مستقل اسلامی ضرب شد.تطور تاریخی سکه در دولت های اسلامی،موضوع تحقیقات مستقل علمای اسلامی از جمله قضات

1- (1) .نظام الملک،ص109.
2- (2) .نظام الملک،ص150.
3- (3) .مقدمه ابن خلدون،ص46.