تفکر عقلی در کتاب و سنت صفحه 139

منطق)برای شناخت حقایق پیروی نمی کنیم». (1)و عجیب تر این که مرحوم میرزامهدی اصفهانی،مؤسس این مکتب که قیاس را به شدت ابطال می نماید،برای ابطال قیاس نیز از قیاس کمک می گیرد لکن قیاسی نادرست و مغالطی:«طلب معرفت و کشف حقایق از طریق قیاس،عین گمراهی آشکار است.به خاطر این که این طریق همانا فرو رفتن در تاریکی هاست». (2)

نقد خاستگاه تفکیک

در نقد خاستگاه مکتب تفکیک یعنی جدایی و تفکیک طریق عقل و دین،سخن مرحوم علامه طباطبایی بسیار استوار و دلنشین است.ایشان می فرماید:

اگر بگوییم هیچ فرقی میان فلسفه و آیات و روایات نیست جز اختلاف تعبیر،منظور این است که معارف حقیقیه که کتاب و سنت مشتمل بر آنهاست و با زبان ساده و عمومی بیان شده،همان معارف حقیقیه است که از راه بحث های عقلی به دست می آید و با زبان فنّی و اصلاحات علمی بیان شده و فرق این دو مرحله،همان فرق زبان عمومی و زبان خصوصی فنی است.نه این که بیانات دینی فصیح تر و بلیغ تر است. (3)

ایشان نیازمندی فهم معارف دینی به منطق را امری مسلم و غیرقابل تردید می داند؛به گونه ای که معتقد است بدون اصول منطقی،هیچ کدام از فقرات معرفت دینی به سامان نمی رسد:«ما از معارف حقیقیه اسلامی حتی یک مسئله را بدون استمداد از منطق نمی توانیم اثبات کنیم.در حالی که در متن کتاب و سنت مسائل منطقی ذکر نشده است». (4)

1- (1) .همان،شیخ محمود حلبی.
2- (2) .مصباح الهدی،ص11.
3- (3) .بررسی های اسلامی،ج2،ص85.
4- (4) .همان،ص84 و 85.