تفکر عقلی در کتاب و سنت صفحه 167

9-علیت

اشاره

علیت از دیدگاه عقل

با پذیرفتن کثرت در موجودات،این سؤال پیش می آید که آیا موجودات مختلف ارتباطی با یکدیگر دارند یا نه؟آیا وجود برخی از آنها متوقف بر وجود بعضی دیگر هست یا نه؟اگر هست،چند نوع وابستگی وجودی داریم و احکام و ویژگی های هر کدام چیست؟

واژه علّت در اصطلاح فلاسفه به دو صورت عام و خاص به کار می رود.مفهوم عام علت عبارت است از:موجودی که تحقق موجود دیگری متوقف بر آن است،هرچند برای تحقق آن کافی نباشد و مفهوم خاص آن عبارت است از موجودی که برای تحقق موجود دیگر کفایت می کند.نکته مهم در این باب این است که موجود وابسته(معلول)تنها از همان جهت وابستگی و نسبت به موجودی که وابسته به آن است معلول نامیده می شود نه از جهت دیگر و نه نسبت به موجود دیگر.همچنین در باب علت مثلا حرارت از آن جهت که وابسته به آتش است و نسبت به علت خودش معلول است نه از جهت دیگر و آتش از آن جهت که منشأ پیدایش حرارت می شود و نسبت به آن،حرارت ناشی از آن علت است نه از جهت دیگر.بنابراین