تفکر عقلی در کتاب و سنت صفحه 202

دوری نکرده ای که شوم طالب حضور غایب نگشته ای که هویدا کنم تو را (1)

کور است چشمی که تورا نبیند،با آن که همیشه تو مراقب و همنشین او هستی و در زیان باد بنده ای که نصیبی از عشق و محبت تو نیافت.

علم حق سبحانه به ذات خود و به هر شیء و معلومیت حق برای هر شیء

حق سبحانه به واسطه اطلاق ذاتی که دارد،نسبت به هر موجود محدودی(موجودات ممکنه)که فرض شود،از هر جهت محیط و مستولی بوده و واقعیت همان محدود،بی هیچ حاجب و مانعی به ساحت کبریایش پناهنده می باشد و علم جز حضور چیزی برای چیزی نیست؛از این رو حق سبحانه به هر شیء مفروضی علم دارد.

به حسب تفصیل باید گفت:چون وجود حق سبحانه از خود پوشیده نیست،برای خویش معلوم خواهد بود و نظر به این که همه کمالاتی را که به جهان هستی افاضه می کند،در مقام ذات به نحوی که سزاوار ساحت کبریای اوست دارد،در مقام ذات به همه چیز که افاضه همان کمالات هستند،عالم است و بنابراین همه موجودات ممکنه با تمام ذوات غیرمستقل و فقیر خویش،تحت احاطه اطلاق و عدم تناهی ذاتی حق بوده و با هیچ حجاب و ستری از وی پوشیده نیستند.در مرتبه ذوات خود ممکنات،به آنها عالم می باشد(به این نظر،ممکنات خودشان علوم حق هستند،ولی در خارج از ذات)

از بیان گذشته روشن می شود که چنان که حق سبحانه نسبت به هر شیء بذاته عالم است و بدون این که واسطه ای از قبیل حواس و قوای ادراکی و هر وسیله علمی مفروض دیگر،به کار برد،به جهت حضور ذوات آنها،بی هیچ حجاب و