تفکر عقلی در کتاب و سنت صفحه 70

از این رو اختلاف نگرش افراد نسبت به حقایق و گوناگونی حق و باطل و حسن و قبح از نظر فرقه ها و افرادگوناگون،نباید باعث شود که حکیم و متکلم در اثبات مدّعیات خود سستی به خرج دهد.آنها همچون انبیای الهی باید جهان بینی افراد را اصلاح نمایند تا حقایق اصیل در کام همگان شیرین باشد.

عقل و دین در تفکر اسلامی

در تاریخ تفکر اسلامی در ارتباط با تبیین نسبت بین عقل و دین،سه گروه ظهور کرده اند که هر کدام نظری خاص داشته اند:

1.ظاهرگرایان:اینان کسانی اند که جمود بر ظواهر دینی را حتی در اصول اعتقادات،وجهه همت خویش کرده اند و هرگونه تعمّق،تدبّر یا اندیشه عقلی در معانی دینی را به شدت محکوم و مردود می دانند.برای نمونه وقتی از«مالک ابن انس»معنای استوا در آیه (الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی ) 1 پرسیده شد،در جواب گفت:«الاستواء معلوم و الکیفیته مجهوله و الایمان به واجب و السوال عنه بدعه» (1)

2.عقل گرایان:منظور،کسانی است که قائل بوده اند همه حقایق هستی را می توان با عقل درک نمود و ازاین رو نیازی به ارسال رسل و انزال کتب آسمانی نبوده است.شاید بتوان به نحوی محمدبن زکریای رازی(313-251)را در این گروه قرار داد.در نظر رازی،فلسفه تنها راه نجات است و در اختیار همگان قرار دارد.«فلسفه صرفا حاکی نظرات نیست بلکه راه حیات است و مفتاح دانش و عمل.با مطالعه فلسفه می توان نفوس را از آلایش و ظلمت این جهانی پالود.» (2)