تفکر عقلی در کتاب و سنت صفحه 72

که هیچ نوع تفکّر فلسفی وجود ندارد که بتواند دلیل ضروری به نفع حقیقتی از این نوع اقامه کند. (1)

نقد و بررسی

آکوئیناس در تعیین مصداق برای گزاره های خردگریز(دسته دوم)مرتکب خطا شده است.چرا که بحث تجسّد و تثلیث و فدیه از جمله اموری است که عقل در رّد آنها برهان قطعی اقامه می نماید و به هیچ وجه عقل در برابر آنها ساکت نیست.برای نمونه،چگونه ممکن است خدای واحد بسیط واجب الوجود،مرکب از سه اقنوم(اب و ابن و روح القدس)باشد؟!

اصالت عقل در مسئله شناخت

قرآن کریم در مسئله شناخت،اصالت را از آنِ عقل دانسته می فرماید:ملحدان و مادیین گرفتار حس هستند،ازاین رو می گویند: (لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتّی نَرَی اللّهَ جَهْرَهً ) . (2)اینها شناخت صحیح ندارند زیرا همان طور که وجود مجرد غایب از طبیعت،مایه تحقّق موجودی مادّی است؛شناخت عقلی نیز زمینه شناخت حسی را فراهم می کند و مردان الهی کسانی هستند که معارفشان را با ایمان به غیب تأمین می کنند: (الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ ) 3 یکی از بارزترین مصادیق غیب همان عقل مجرّد است و تنها با ایمان به غیب و اعتقاد به تجرّد عقلی است که می توان معارف عمیق الهی را که منزّه از زمان و مکان است شناخت. (3)

1- (1) .اتین ژیلسون،عقل و وحی در قرون وسطی،ترجمه شهرام پازوکی،ص 72.
2- (2) .بقره،آیه55.
3- (4) .عبدالله جوادی آملی،تفسیر موضوعی قرآن کریم،ج8،ص102.