درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 161

کامل در سازمان بزرگ جهان هستی است. (1)رسالت انسان به عنوان خلیفه خدا در زمین،برقراری نظام حکمت در زندگی فرد و جامعه است؛چون رهبری توحیدی انسان از حکمت جدایی ناپذیر است.

اصل حکمت الهی همانند توحید و معاد در تعیین حقوق و تکالیف بشر نقش بنیادی دارد.اگر از حکمت الهی و هدف آفرینش غفلت شود،هیچ حق و تکلیفی قابل اثبات نیست. (2)مهم ترین آثار حکمت عبارتند از:

1-تحقق کمال بیشتر

مقتضای حکمت الهی این است که کمال هرچه بیشتر در جهان تحقق یابد.انسان ها وظیفه دارند که در مسیر کمال جویی حرکت کنند تا هدف شایسته آفرینش تحقق یابد.بنابراین در مقام تعارض،موجودی ناقص،فدای موجود کامل می شود؛مثلاً اگر بقای زندگی انسان جز با کشته شدن یک گوسفند ممکن نباشد،باید گوسفند را کشت تا او زنده بماند.همین طور در مقام تعارض میان منافع مادی ومصالح معنوی،حکمت الهی،اقتضای تقدم مصالح معنوی را دارد.

2-واقع نگری

حکمت الهی مقتضی تحقق مصالح واقعی و حقیقی انسان از بهترین راه است.بنابراین در موارد اشتراک باید حقوق و تکالیف مشترک وضع گردد و در موارد اختلاف و تفاوت،باید حقوق و تکالیف متفاوت وضع گردد.رعایت نکردن این واقعیت موجب می شود تا حقوق و مصالح بشر به طور کامل تأمین نگردد.پس همان گونه که ملاک حقوق و تکالیف مشترک انسان ها توانایی ها و استعدادهای