درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 163

اَلَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النّارِ ؛ (1)مؤمنان واقعی در پرتو این تفکر و اندیشه،عالم هستی را هدفمند یافته و آموزه های هستی بخش را سرلوحه زندگی خویش قرار می دهند.تأکید بی شمار قرآن بر اصل حق محوری قطعاً حکمت ها و رمز و رازهایی دارد.در این فرصت به دو اثر مهم حق محوری اشاره می کنیم.

1-پذیرش حقایق عینی

نخستین پیامد ضروری حقیقت محوری،پذیرش یک سری حقایق عینی در عالم هستی است؛اموری که در خارج از ذهن وجود دارند و هستی آنها ثابت و قطعی است و ارتباطی به فهم و درک بشر ندارد.به بیان دیگر،در عقلانیت مورد نظر دین،یک سری حقایق عینی و نفس الامری وجود دارد که خاستگاه تصمیم گیری ها و بایدها و نبایدهای حقوقی را تشکیل می دهد.حقیقت در نگاه دین،امری عینی و وجودی است،نه قراردادی که همواره در حال تغییر باشد.خواست و اراده مردم ارزشمند است،اما آن گونه نیست که جای تعقل و تدبیر را بگیرد.انسان باید تلاش کند تا حقایق را کشف کند،نه آن که به افکار عمومی مردم بسنده و حقایق اجتماعی و فردی را تنها در نتیجه آرا و نظرات عمومی خلاصه کند؛چنان که فرهنگ جامعه نیز باید چنین باشد که پیش از رأی دادن به چیزی،صواب و خطا و حسن و قبح و عدل و ظلم آن را به خوبی درک کند. (2)به بیان دقیق تر،در رویکرد توحیدی،حقوق نه واقعیت عینی صرف است(حقوق طبیعی)و نه اعتباری محض(اندیشه پوزیتویستی)؛بلکه حقوق،امری اعتباری است،اما ریشه در حقایق عینی و نفس الامری دارد.