درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 173

با این تبیین،مقدم داشتن حقوق بر تکالیف انسان و نادیده انگاشتن مسئولیت انسان،توجیه ناپذیر است.تجربه نشان می دهد که نقض فاحش حقوق بشر در بیشتر موارد ناشی از توجه نداشتن انسان ها و دولت ها به مسئولیت های شان است.احساس تکلیف نکردن یا تغافل از آن،همواره چالش های جدی حقوق بشر بوده است.در جمع بندی می توان گفت که اهمیت بحث از تکالیف انسان،همانند حقوق بشر مهم و ضروری می نماید.

با توجه به اصل تلازم حق و تکلیف و لزوم تبیین آنها در کنار هم،این پرسش مطرح می شود که چرا در اعلامیه و سایر اسناد حقوق بشری،از تکلیف یا مسئولیت های انسان نام برده نشده است؟ممکن است استدلال شود که انگیزه تدوین کنندگان اعلامیه حقوق بشر و اسناد مکمل آن،فقط یادآوری و حمایت از حقوقی است که مرتب مورد نقض قرار می گیرند؛برخلاف تکالیف که چندان نیازی به حمایت ندارند.این استدلال-به نظر-ناتمام است؛چون یادآوری تکالیف نیز همانند حقوق ضرورت دارد.تجربه نشان می دهد که بیشتر موارد نقض حقوق بشر ناشی از نشناختن درست تکالیف یا افراط و تفریط در انجام آن است.افزون بر این،بخشی از تکالیف نظیر مبارزه با تبعیض و اهتمام به تحقق عدالت،همانند حقوق،جنبه حمایتی دارد و باید مورد حمایت قرار بگیرد.

خلاصه

حقوق بشر در اسلام مبتنی بر یک سری اصول نظری است که نظام های حقوقی بشری با آن بیگانه اند.اصل توحید،معاد،حکمت،عدالت،کرامت،حقیقت محوری و اصل تلازم حق و تکلیف،از مهم ترین اصول نظری تأثیرگذار در زمینه حقوق بشرند.