درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 180

امری که منشأ پدید آمدن حق می گردد،اصطلاحا مبنا یا خاستگاه حق نامیده می شود.واژه«خاستگاه»بیانگر حقیقتی است که گزاره های حقوقی بر اساس آن شکل می گیرد.منبع مجموعه ای از قضایا و گزاره هایی است که حقوق را بیان می کند.به بیان دیگر،مبنا ناظر به مقام ثبوت و منبع ناظر به مقام اثبات است.مبنای حقوق،بنیادی است که قواعد حقوقی بر اساس آن ایجاد و اعتبار می یابد.منابع حقوق یافتگاه قواعد حقوقی و حقوق بشر است.

به رغم این تمایز،منابع با مبانی چنان رابطه وثیق و ناگسستنی دارند که گاه هر دو واژه«منبع»و«مبنا»در فلسفه حقوق به یک معنا(بنیان،ریشه و سرچشمه)به کار می رود. (1)به دلیل همین ارتباط است که هر نظام حقوقی متناسب با مبانی پذیرفته خود،منابع حقوق بشر را تعریف و تقسیم بندی می کند.نظام های حقوقی غیردینی قرارداد یا عرف ناشی از اراده دولت و مردم را منابع حقوق یا منابع اصلی آن می دانند،اما نظام های حقوقی دینی،حقوق بشر را در«متون وحیانی»جست وجو می کنند.

مبانی حقوق بشر

اشاره

مبانی حقوق از مباحثی است که هنوز فیلسوفان بزرگ درباره آن به اتفاق نظر نرسیده اند.سه دیدگاه عمده در این زمینه قابل طرح و بررسی است. (2)

1-حقوق طبیعی

حقوق طبیعی با سابقه بیش از دوهزار ساله،از مهم ترین مکاتب حقوقی به شمار می رود.ریشه اعتقاد به حقوق طبیعی،به افکار«فیثاغورث»حکیم