درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 191

بدین ترتیب،فقط خدا می تواند واضع حقوق بشر باشد؛زیرا او خالق انسان و جهان است؛عالم مطلق است؛از تمام ابعاد و اسرار وجودی بشر آگاه است؛گذشته و آینده جهان را می داند؛بی نیاز مطلق است؛از خطا و لغزش مصون است؛خواسته های شخصی ندارد تا حقوق و منافع دیگران را نادیده بگیرد.

2-دلیل درون دینی

در کنار دلیل عقلی،آیات و روایات بسیاری بر این که«حق خداوند»منشأ اصلی حقوق است،دلالت دارد. (1)یک مسلمان معتقد است که همه هستی و از جمله انسان با اراده او به وجود آمده و با اراده او باقی است: إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ . (2)خداوند انسان را آفریده و حقوقی هم برای او قرار داده است،و انسان به دلیل تعبد،خود را موظف می داند که از احکام و قوانین الهی اطاعت کند: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ... . (3)این دلیل تعبدی برای همه کسانی است که اسلام را پذیرفته اند و حقوق وضع شده از جانب خدا و رسول و اولو الامر را معتبر می دانند.حدیثی از امام سجاد علیه السلام نقل شده که در فلسفه حقوق بسیار راه گشاست:

«اعلم رحمک الله ان لله علیک حقوقا محیطه بک فی کل حرکهٍ تحرکتها او سکنه سکّنَها او منزله نزّلتها او جار قلّبتها او آله تصرفت بها بعضها اکبر من بعضٍ واکبر حقوق الله علیک ما اوجبه لنفسه تبارک وتعالی و هو اصل الحقوق ومنه تتفرع سایر الحقوق»؛ (4)خدا تو را رحمت کند!توجه داشته باش که اطراف تو را حقوقی فراگرفته،

1- (1) .نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام،ص52-62.
2- (2) .یس،آیه82.
3- (3) .نساء،آیه59.
4- (4) .بحار الانوار،ج74،ص10.