درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 269

ب)آزادی تشریعی(قانونی و حقوقی)

مقصود از این آزادی،مشروعیت و جواز همه گزینه ها و اطراف اختیار انسان در محدوده قانون است،نه مطلقا،چنان که انسان برای تأمین زندگی و امرار معاش،در انتخاب شغل تکوینا آزاد است؛اما تشریعا ممکن است این آزادی محدود شود.برای نمونه،اسلام تأمین معاش از راه استثمار و رباخواری را تحریم کرده است؛به این معنا که انسان به رغم داشتن آزادی تکوینی،در انتخاب این کار،آزادی قانونی و تشریعی ندارد.

در جهت استفاده قانونمند و مسئولانه از حق آزادی و برای مقابله با اختیار گزینه های غیر قانونی،برخورد اسلام بر حسب موارد،متفاوت است.دست کم آن است که گزینه های نامشروع فاقد اعتبار حقوقی اعلام می شود؛مانند فقدان اعتبار حقوقی معاملات غیر قانونی.در مرحله فراتر برای انتخاب گزینه های غیر قانونی،مجازات تعیین می شود؛مانند تعدی به مال غیر که مجازات دارد یا ممکن است با اجبار فیزیکی،از کارهای غیر قانونی جلوگیری شود.دلیل هر یک از این برخوردها آن است که به رغم آزادی تکوینی،در این مورد آزادی قانونی و تشریعی وجود ندارد؛در نتیجه آزادی قانونی،یک حق مطلق نیست و انسان حق ندارد با استناد نابه جا به اصل آزادی،اعمال غیر قانونی مرتکب شود.

آن چه مورد بحث است،آزادی تشریعی و محدوده آن است؛وگرنه اصل آزادی از چنان قداست و بداهتی برخوردار است که هیچ یک از مکاتب حقوقی منکر آن نیست.

2-عوامل تحدیدکننده آزادی

اشاره

آزادی از دیدگاه اسلام،یک حق مقدس و انسانی شناخته شده و انسان آزاد آفریده