درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 330

ضروری می نماید.در این فرصت،جایگاه تعلیم و تربیت در اسلام و اعلامیه های حقوق بشر اسلامی و غربی را مورد بررسی قرار می دهیم.

تعلیم و تربیت به عنوان یک حق بشری مورد تأکید همه نظام های حقوقی و اسناد حقوق بشری است. (1)در این قسمت،نگاهی گذرا به حق تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام و اعلامیه های حقوق بشر خواهیم داشت و در ادامه،حق مالکیت فکری را به دلیل تناسب آن با حق تعلیم و تربیت مطرح می کنیم؛چون همان گونه که تعلیم و تربیت لازمه رشد شخصیت و توسعه فکری هر انسان است،حق بر مالکیت معنوی پدیدآورندگان آن نیز از شرایط تکامل علمی و مشارکت افراد در حیات فرهنگی به شمار می رود.

مفهوم حقوقی حق تعلیم و تربیت آن است که زمینه و راه های مناسب برای رشد مورد نیاز افراد و گروه ها و نیز وسایل آموزش و پرورش به اندازه نیاز جامعه باید برای همگان فراهم گردد.

حق تعلیم و تربیت در اسلام

اسلام مفتخر است که ظهورش با ندای توحید و عنایت به«خواندن»،«قلم»،«علم»،«تعلیم»و«تعلم»است. (2)طلوع بابرکت اسلام در حقیقت،تجلی علم و ایمان در قالب دین برای هدایت انسان است.با توجه به متون دینی، (3)می توان

1- (1) .اعلامیه آمریکایی حقوق بشر،مواد 12 و 31؛پروتکل اول کنوانسیون اروپایی حقوق بشر،ماده 32؛منشور اجتماعی اروپا،مواد(1)1 و(10)1،(9)11 و(10)11؛کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر،ماده(4)12؛منشور آفریقایی حقوق بشر و ملل،مواد(1)/17 و(3)17.
2- (2) .سوره علق،نخستین سوره ای که بر پیامبر اکرم¦ نازل شده است.
3- (3) .آل عمران،آیه164؛زمر،آیه9؛حج،آیه54؛بقره،آیه247؛توبه،آیه93؛عنکبوت،آیه43؛اصول کافی،ج1،کتاب العلم.